Ένα μανιφέστο για τη δημοκρατία και τη δημοκρατική πόλη

«Η δημοκρατία μπορεί να ορισθεί σαν ένας συνειδητός, υπεύθυνος, ηθικός αυτοπεριορισμός» (Προβληματισμοί: ένας διάλογος με τους νέους, Σ.Ι.Καργάκος). Η δημοκρατία απαρτίζεται από πολίτες ικανούς να υπερασπιστούν τα δημοκρατικά ιδεώδη και να λειτουργήσουν στα πλαίσια μίας κοινωνίας με τρόπο τέτοιο που οι νόμοι να καθίστανται περιττοί. Αυτοί οι πολίτες μπορούν να υπερασπιστούν την απόλυτη ελευθερία γιατί είναι σε θέση να αντιληφθούν τα όριά της: η ελευθερία του ενός τελειώνει εκεί που αρχίζει η ελευθερία του άλλου. Δημοκρατία σημαίνει ελευθερία και δυνατότητα επιλογής αλλά και συνειδητή άρνηση της ανελευθερίας. Στη δημοκρατία κάθε μορφή επιβολής απορρίπτεται ταυτόχρονα με την έννοια της εξουσίας. Ο λαός συμμετέχει ενεργά και ισότιμα στην λήψη αποφάσεων και όπου αυτό δεν είναι εφικτό για λόγους διαδικαστικούς εκλέγει αντιπροσώπους. Η δημοκρατία θεσπίζεται ως η ανάγκη σεβασμού και ανάδειξης της ατομικότητας και του συνόλου ταυτόχρονα και για το λόγο αυτό υπερασπίζεται τα δικαιώματα των μειονοτήτων. Προστατεύει την ελευθερία του λόγου ακόμα και όταν εκφράζονται απόψεις που εναντιώνονται στη δημοκρατία και όταν αυτές εκφράζουν την πλειοψηφία των πολιτών και διακινδυνεύεται η διασφάλιση του πολιτεύματος.

Σε μία δημοκρατική πόλη τα δικαιώματα των πολιτών δεν περιορίζονται στις πολιτικές ελευθερίες και υποχρεώσεις τους, αλλά επεκτείνονται σε ζητήματα που αφορούν τις συνθήκες διαβίωσης. Το κράτος οφείλει να διασφαλίσει ζητήματα όπως η ασφάλεια, η καλή υγιεινή και η δημιουργία ή διατήρηση των χώρων αναψυχής και πρασίνου (ιδιαίτερα σε μία πόλη, όπου η φύση ασφυκτιά). Η δημοκρατία εισχωρεί σε κάθε πτυχή της κοινωνίας. Η ισότητα και ο σεβασμός που ισχύει για τις ανθρώπινες σχέσεις, διατηρείται στη σχέση κράτους και πολιτών. Το κράτος διασφαλίζει την προστασία του συνόλου των πολιτών και οι πολίτες με τη σειρά τους πρέπει να παραμερίζουν το προσωπικό τους συμφέρον προς όφελος του συνόλου χωρίς όμως να καταπιέζουν την ατομικότητά τους. Σε μία δημοκρατική πόλη παύουν να ξεχωρίζουν οι μειονότητες, όχι γιατί χάνουν τη διαφορετικότητά τους, αλλά γιατί ενσωματώνονται στο σύνολο, γιατί το σύνολο είναι εξ’ ορισμού στη δημοκρατία πολυπολιτισμικό.