Σήμερα εγκαινιάζουμε τα post του Σαββατοκύριακου, όπου θα φιλοξενούμε απόψεις αλλά και μελέτες πού έχουν σχέση με την Αθήνα. Ξεκινάμε τοποθετώντας προς σχολιασμό ένα απόσπασμα από το πολύ ενδιαφέρον κείμενο του Γιώργου Τζιρτζιλάκη το οποίο δημοσιεύτηκε στην Athens Voice αυτής της εβδομάδας. Αν θέλετε να δημοσιεύσετε και σεις ενα post επικοινωνήστε με το info@athens9.net
“(…)Nα γιατί περιμένω με ενδιαφέρον να δω την εξέλιξη -αλλά και την εσωτερική συνέργια– του νεόδμητου συλλογικού δικτύου Athens9 (Update), στο οποίο συμμετέχουν αρχιτέκτονες και ομάδες που εκτιμώ ιδιαίτερα (βλ. Athens Voice τ. 140, σ. 31). Έχω, όμως, την εντύπωση ότι η προσήλωση στην επικοινωνιακή διάσταση και η αμήχανη επανάληψη του δίπτυχου «Nέοι Aρχιτέκτονες=Nέες Iδέες» κινδυνεύει να ταυτίσει τις προσδοκίες που καλλιεργεί το εγχείρημα με την κεφαλαιογράμματη συντομογραφία του: NANI. Eλκυστικά γραφιστικά, μητροπολιτικές clean «εικόνες υψηλής ανάλυσης», προσωπικές φωτογραφίες και, ως επί το πλείστον, 90s θεματολογία συστήνουν το ατελές μανιφέστο μιας cool γενιάς που κόλλησε το πρόσωπό της στο παράθυρο της πόλης. To Athens9, περισσότερο απ’ οτιδήποτε άλλο, σχολιάζει το βλέμμα μας πάνω στις πόλεις και όχι τόσο την ίδια την πόλη.Διατηρώντας αποστάσεις από την «άξεστη» πραγματικότητα, τα σύγχρονα αινίγματα και την αλλοφροσύνη της πόλης και χωρίς κάποια αναγνωρίσιμη θεωρητική πλατφόρμα, ή εννοιακή απόφαση -ένα concept, όπως λένε-, η ψηφιακή εικονογραφία του Athens9 αιχμαλωτίζεται σε ερεθιστικά «bijoux indiscrets» και σε μια ξέπνοη επίκληση της «πρωτοτυπίας». Eκτός κι αν θεωρήσουμε συνεκτικό concept νεφελώδεις έννοιες, όπως η «πρωτοτυπία» και οι «νέες ιδέες», οι οποίες, εξάλλου, δεν είναι διακριτές συγκρινόμενες με την παρακαταθήκη πολεοδομικών ουτοπιών που διαθέτουμε από τη δεκαετία του 1960. Eπιμένω σ' αυτό, επειδή πρόκειται για αρχιτέκτονες με σχεδιαστικές ικανότητες και θεωρητική συγκρότηση. Aσφαλώς, περιμένουμε κάτι παραπάνω. Kάτι σαν μια «επανίδρυση» -όπως λένε οι πολιτικοί- της εγχώριας μητροπολιτικής αρχιτεκτονικής.”
Subscribe to:
Post Comments (Atom)
23 comments:
"Νέοι Αρχιτέκτονες=Νεες Ιδεες":
μηπως προτιματε κυριε Τζιρτζιλακη το διπτυχο "Ηλικιωμενοι Αρχιτεκτονες = Παλιες ιδεες"?
Επισης αν εχω καταλαβει καλα για το Athens9, ειναι 9 γραφεια που κανουν καποια συζητηση και μερικες προτασεις για αυτην την "αξεστη" πολη? Αυτο απο μονο του ειναι πολυ θετικο. Τωρα αν ειναι επικοινωνιακο τρικ ή οχι τον σκοπο τους τον εχουν καταφερει αυτοι οι 9, γιατι εσεις και εγω γραφουμε κατεβατα περι τουτου. Οσον αφορα την "ξεπνοη" επικληση στην πρωτοτυπια σας πληροφορω με πιο ενδιαφερον βλεπω το spa στο Λυκαβηττο παρα Μαριο Μποτα στην Συγγρου ή ακομα χειροτερα νικητες διαγωνισμου Μεταξουργειου. Η Αθηνα εχει αναγκη απο "πρωτοτυπες" προτασεις εστω και (πως αλλιως πλεον?) μεσα απο την ψηφιακη εικονογραφια. Εσας ποια ειναι η προταση σας για την επανιδρυση της εγχωριας αρχιτεκτονικης?
Γιώργο, μπορεί όντως να είμαστε Athens nani. Αλλά τι nani! Mε κάτι @ να!
Εχουμε τοσο πολυ πια "πηξει" απο νεους αρχιτεκτονες, πρωτοτυπιες και προτασεις σε αυτην την πολη Γιωργο Τζιρτζιλακη? Κοιτα γυρω σου και ζητημα ειναι αν θα δεις καμια 20αρια προχωρημενους αρχιτεκτονες. Το αρθρο σου αν το διαβασει κανεις νομιζει οτι ζει στην Ολλανδια. Τετοιες προσπαθειες πρεπει να επιβραβευονται σε μια τοσο μη-δημιουργικη πολη σαν την Αθηνα. Κανε ενα reality check!
χχχ
... πότε επιτέλους θα πάψουν οι κριτικοί σε αυτήν την χώρα να χρησιμοποιούν την κριτική τους ώς μέσω κατωχύρωσης του κύρους τους. Γιατι Γιώργο σε αγχώνει η έλλειψη concept, και η αδυναμία σου να κατατάξεις αυτό που βλέπεις σε κάποια εδραιωμένη για σένα ταυτότητα, ή κατηγορία; Γιατί τόσο μεγάλη αγωνία να ερμηνέυσεις αυτό που βλέπεις... Θέλει πολύ περισσότερα κότσια να ξεκινάς κάτι και να εκτίθεσαι χωρίς να ξέρεις που θα σε βγάλει, είναι πολύ πιό προχωρημένο επίσης... Γιατί βιάζεσαι τόσο να προεξοφλήσεις την επιτυχία ή αποτυχία ενός εγχειρήματος που είναι κατεξοχήν δημιουργικό και ανοιχτό στο διάλογο. Η διαδικασία είναι περισσότερο ουσιαστική από το ίδιο το αποτέλεσμα. Κάνε τα σχολιά σου εδω μέσα... μίλησε για τις ιδέες αυτές καθ' αυτές... αυτό θα είχε μεγαλύτερη αξία, απ' το να αμφισβητείς την εγκυρότητα των προθέσεων και μάλιστα αφ ύψηλού. Αυτό κρύβει ανασφάλεια, και είναι δυστυχώς μεγάλο ελάττωμα των κριτικών σε αυτή την χώρα ή αν πάσει περιπτώσει όσων έχουν λόγο και εξουσία γραφής στα έντυπα μέσα. Γιατι τέτοια αγωνία βάπτισης μιας κίνησης. Θά πρεπε να τά χουμε ξεπεράσει αυτά...
έχω την εντύπωση πως αυτό το site έγινε ως μια δημιουργική πλατφόρμα ιδεών που έιναι σε εξέλιξη και αφορούν την αθήνα...where is the problem with that? ας υπήραχαν αλλά 100 τέτοια sites
Νομίζω ότι δεν υπήρξε ποτέ πρόθεση να υπάρξει κεντρικό concept. Το μόνο κοινό στοιχείο είναι η Αθήνα και το blog σαν μέσο εξέλιξης μελετών, κάτι το οποίο από όσο ξέρω δεν έχει ξαναγίνει ούτε στην Αθήνα αλλά ούτε και οπουδήποτε αλλού. (Αν κάποιος έχει δει πουθενά ομάδα από project για την πόλη να σχεδιάζονται σε δημόσιο χώρο με ανοιχτή συμμετοχή όπως το blog παρακαλώ στείλτε το λινκ). Νομίζω ότι ο τρόπος που χειριζόμαστε την πόλη έχει ήδη αλλάξει, και δεν υπάρχουν πια περιθώρια ονειροπόλησης των ουτοπιών του ’60 γιατί η Αθήνα σήμερα έχει ανάγκη από νέα ευέλικτα και διαδραστικά σχήματα και όχι ηρωικές δηλώσεις. Το όλο εγχείρημα είναι ουσιαστικά πειραματικό και υπό συζήτηση και αν δεν έχει γίνει απολύτως κατανοητό, να το ξαναπώ: Οποιαδήποτε συμμετοχή, σχόλιο και κριτική είναι παραπάνω από ευπρόσδεκτη, και γίνετε αυτόματα μέρος του project και πραγματικά θα ήταν πολύ ενδιαφέρον αν ο Γιώργος είχε το χρόνο να κοιτάξει καλυτέρα τις 9 προτάσεις, όσο και αν αυτές βρίσκονται σε βρεφικό στάδιο, και να κάνει μια κριτική έστω και με ένα απλό comment.
Είναι πράγματι καίρια και πολύτιμη η κριτική που έγραψε ο Γιώργος Τζιρτζιλάκης. Όχι μόνο επειδή είναι φίλος και γνωριζόμαστε χρόνια –το οποίο ισχύει. Αλλά και επειδή παρέχει μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να συζητήσουμε περί αρχιτεκτονικής και κριτικής. Αμέσως διευκρινίζω ότι το κείμενο του στην Athens Voice (τ. 144) για τους Athens9 δεν το εκλαμβάνω ούτε ως «επίθεση» ούτε ως «αδικία» ούτε φυσικά ως «προσβολή» ή «πικρία». Αυτό θα ήταν μια αναχρονιστική άμυνα για να απωθήσουμε για άλλη μια φορά την κριτική και να τη βαφτίσουμε ως «ξεκαθάρισμα λογαριασμών» (προσωπικών τι άλλο;), αντί να την επεκτείνουμε, να συνεχίσουμε δηλαδή τον πολύτιμο διάλογο γύρω από τα καίρια ζητήματα της αρχιτεκτονικής. Το κείμενο του Γ. Τζιρτζιλάκη που είναι ένας από τους αναμφίβολα σεβαστούς και προβεβλημένους κριτικούς με πολύ καλή πένα, συνεχή παρουσία στα έντυπα, έντονη εκδοτική δραστηριοποίηση στον αρχιτεκτονικό και στον εικαστικό τομέα, τηρεί όλες τις συνθήκες μιας κριτικής: Εισαγωγή και επίλογος με επίκαιρα ζητήματα αρχιτεκτονικής όπως η αξιοποίηση των δημοσίων χώρων στο «μεταολυμπιακό» τοπίο, τα μητροπολιτικά και άλλα (στις ταράτσες) πάρκα και ο διαγωνισμός για ένα πρότυπο συγκρότημα κατοικιών και καταστημάτων που διοργάνωσε η κατασκευαστική εταιρεία ΓΕΚ ΑΕ στο Μεταξουργείο. Και, στο μέσο του κειμένου του, η αναφορά στους Athens9 όπου, όπως γράφει, συμμετέχουν «αρχιτέκτονες και ομάδες που εκτιμώ ιδιαίτερα» ή, όπως συμπληρώνει προς το τέλος, «αρχιτέκτονες με σχεδιαστικές ικανότητες και θεωρητική συγκρότηση». Αμέσως λοιπόν ο Γ. Τζιρτζιλάκης έχει δηλώσει κάτι που αρκετοί αμελούν (προδίδοντας έτσι προσωπικές εμπάθειες), κάποια θετικά δηλαδή γνωρίσματα στην ομάδα υπό κρίση, μια δήλωση απαραίτητη για να μπορέσει να πετύχει μια ψύχραιμη (και όχι έκρυθμη) «ανάμιξη» τους αργότερα με τις επιφυλάξεις που θα διατυπώσει.
Σε αυτό το σημείο κατανοώ πλήρως τις συνθήκες με τις οποίες γράφει κανείς μια κριτική σαν αυτή: O χώρος στη σελίδα είναι περιορισμένος, κάτι σύνηθες γιατί πολλούς λόγους. Για να φτάσεις να κάνεις κριτική πρέπει να έχεις αναλύσει αρκετά καλά το θέμα (αυτό ή κάποιο παρεμφερές) κάτι που θέλει χρόνο μελέτης και πιάνει πολύτιμη έκταση στο χαρτί (κάτι δυσεύρετο σε μια εποχή του express γραψίματος) οπότε καταλήγεις στο να γράψεις μια συντομογραφία μιας πολύ μεγαλύτερης κουβέντας που θα ήθελες (και θα θέλαμε) να διατυπώσεις αναλυτικά. Και βέβαια υπάρχει ο κίνδυνος να επεκταθείς πολύ και να θεωρηθεί ότι είναι πολύ «ειδικό» το θέμα (μόνο για αρχιτέκτονες). Επίσης θέλει και ιδιαίτερο θάρρος να γράψεις κριτική γιατί είναι γνωστό ότι κυκλοφορούν αρκετοί που «δεν σηκώνουν μύγα στο σπαθί τους» πιστεύοντας ότι έχουν καταφέρει το status του αλάνθαστου και «αληθινού» αρχιτέκτονα. Ο Γ. Τζιρτζιλάκης αποφεύγει την τακτική αντιγραφής του δελτίου τύπου. Και βέβαια προς τιμή του παρακάμπτει την «εύκολη» λύση που είναι η (πισώπλατη, σε τρίτους δηλαδή) προφορική κριτική που παρότι μπορεί να είναι καίρια και εύστοχη (πολλές φορές μάλιστα από τους ειδήμονες), χάνει όλη την αξία της καθώς δεν διαθέτει την τόλμη να εκτεθεί, να αποτελέσει κομμάτι του διαλόγου, να γίνει επώνυμη και εποικοδομητική. Επίσης ο Γ. Τζιρτζιλάκης προσπερνά την εύκολη άμυνα που έχω ακούσει τόσες φορές: «ότι τα θέματα αυτά δεν σηκώνουν κριτική» για δύο βασικούς λόγους: Ο πρώτος ότι δεν είναι άμεσα εφαρμόσιμα (κάτι που σαφώς δεν ισχύει αλλά σαν ισχυρισμός κρύβει όλη την ελληνική αμηχανία κριτικής μπροστά στο μη-υλοποιημένο κτίριο, μια αμηχανία που τεχνηέντως ξέρει να αποστασιοποιεί νέους αρχιτέκτονες αλλά και προωθημένες ιδέες γενικότερα). Ο δεύτερος ότι δεν σηκώνουν κριτική επειδή τα projects των Athens9 «είναι στην εξέλιξη τους» άρα δεν είναι «έτοιμα». Όμως ένας από τους κυριότερους χώρους που γίνεται κριτική (και μάλιστα έγκυρη κριτική) είναι τα πανεπιστήμια όπου ακριβώς τα projects είναι στην εξέλιξη τους –κατά κάποια έννοια μάλιστα μοιάζει ότι αυτό το ενδιάμεσο status των projects είναι και ευνοϊκό έδαφος για την άσκηση κριτικής σε αντιπαράθεση με την ολοκληρωμένη μορφή τους. Θέλω και εγώ να παροτρύνω τον Γ. Τζιρτζιλάκη να επεκτείνει την κριτική του και σε επόμενη φάση, να δει/διαβάσει (κάποιες έστω από) τις προτάσεις και να σχολιάσει συγκεκριμένα ζητήματα (γιατί και εδώ στην ομαδική κριτική επί γενικής ατζέντας χάνεται λίγο το θέμα, ειδικά εδώ όπου από την αρχή σκόπιμα δεν έχει δηλωθεί κοινό concept).
Ας περάσω όμως στη συνέχεια, στις επιφυλάξεις και ενστάσεις του. Κάπου οι λέξεις με προδίδουν: Δεν θα ήθελα να χαλάσω στον τίτλο του άρθρου, τον όμορφο και έξυπνο αναγραμματισμό του Athens Nani (από το Athens Nain –ωραία και η άρνηση- αλλά και από το δίπτυχο που σημειώνει ο ίδιος ο Γ. Τζιρτζιλάκης «Νέοι Αρχιτέκτονες=Νέες Ιδέες») αλλά …φοβάμαι ότι ένα γράμμα εδώ είναι περισσευούμενο: το Ν που δανείζεται η συντομογραφία από τους Νέους Αρχιτέκτονες –δυστυχώς ή ευτυχώς- έχει εθελούσια «αποχωρήσει». Δεν το εντοπίζει κανείς στο δελτίο τύπου και θα ήταν δείγμα μιας αναχρονιστικής αυταρέσκειας να λέμε ότι οι Athens9 είναι νέοι –και ας κυκλοφορεί ο (ελληνικός) ευφημισμός ότι μέχρι τα 45 είσαι …νέος αρχιτέκτονας. Η κοινή αναφορά των Athens9 «στη θεματολογία 90s» που γράφει ο Γ. Τζιρτζιλάκης πάλι με κάνει να αναρωτιέμαι ποια είναι η θεματολογία αυτή. Προσωπικά δεν γνωρίζω –είμαι μάλιστα σχεδόν σίγουρος ότι δεν μιλάμε για στιλιστικά ρεύματα και ότι η «παρακαταθήκη των πολεοδομικών ουτοπιών της δεκαετίας του ’60» (που αναφέρεται λίγο αργότερα) δεν είναι η προτεινόμενη ή ενδεδειγμένη διέξοδος. Οι «προσωπικές φωτογραφίες» που αναφέρει πάλι η κριτική του Γ. Τζιρτζιλάκη κανονικά θα περνούσαν ασχολίαστες από το radar του κριτικού. Με την έννοια ότι όλοι πια μετέχουμε σε αυτή τη λογική της αναγνωρισιμότητας είτε γράφουμε είτε δημιουργούμε –μοιάζει ότι μια μικρή ή μεγάλη φωτογραφία δίπλα στο κείμενο μας προσθέτει κύρος τη στιγμή που μάλλον ενισχύει την ύπαρξη των αρχιτεκτόνων που πολλοί θέλουν να τους αφήσουν στην αφάνεια. Υπάρχει όμως υποψιάζομαι κάποια (ελληνική;) ενοχή στο θέμα της προσωπικής φωτογραφίας. Πιστεύω ότι πιθανά σχετίζεται με τη λέξη «lifestyle» που συστηματικά, αβασάνιστα και ηδονικά εμφανίζεται ως αποδιοπομπαίος τράγος, ως ένα συνθηματικό κλείσιμο ματιού, μέσα στα κείμενα των κριτικών (συμπεριλαμβάνοντας και το συγκεκριμένο κείμενο στην AV) χωρίς ποτέ να διευκρινιστεί τι ακριβώς σημαίνει αυτή η λέξη και ποιους στιγματίζουν με αυτή (τις κοσμικές φωτογραφήσεις ή τον τρόπο που ζούμε). Το λέω αυτό με την έννοια ότι ένα αξιόλογο κτίριο βαφτίζεται lifestyle αν περιέχει στη φωτογραφία του κάποιο άτομο ενώ αν αυτό απουσιάζει βαφτίζεται αρχιτεκτονική. Η εικονοκλαστική πάντως επιχειρηματολογία συνεχίζει λίγο μετά, λέγοντας ότι οι Athens9 «σχολιάζουν το βλέμμα μας πάνω στην πόλη και όχι την ίδια την πόλη». Και εδώ λεπτές διαφορές εννοιών και μια υποφαινόμενη αμηχανία απέναντι στην εικόνα. Γιατί ο σχολιασμός της πόλης δεν συμπεριλαμβάνει το βλέμμα μας πάνω σε αυτήν; Ή να το πω αλλιώς, μπορεί μια αρχιτεκτονική πρόταση να σχολιάσει την Αθήνα που προσδιορίζεται λίγο παρακάτω για την «άξεστη» πραγματικότητα της, τα σύγχρονα αινίγματα της και την αλλοφροσύνη της; Ένα κείμενο ή μια έκθεση σαφώς μπορεί. Ένα κτίριο όμως, ένα πάρκο, ένας χείμαρρος;
Πιθανά εικονοκλαστική λογική κρύβεται και πίσω από τον χαρακτηρισμό «μητροπολιτικές clean εικόνες υψηλής ανάλυσης» του Γ. Τζιρτζιλάκη για τους Athens9. Δεν γνωρίζω ποια είναι τα πιο αποτελεσματικά και «θεμιτά» (πόσο μάλλον αν υπάρχει κάποια δεοντολογία στα) μέσα μιας αρχιτεκτονικής πρωτοβουλίας. Αλλά από ότι φαίνεται εδώ και πολλά χρόνια (συμπεριλαμβάνοντας την αναφερόμενη στο κείμενο παρακαταθήκη των πολεοδομικών ουτοπιών της δεκαετίας του ‘60) οι αρχιτέκτονες έχουν ξανά και ξανά επιχειρήσει «εικόνες υψηλής ανάλυσης» και ζωγραφικά έργα μεγάλων διαστάσεων. Πολλές φορές –και αυτό ισχύει για μια σειρά από σύγχρονους για να μην λέμε της δεκαετίας του ‘90- αρχιτέκτονες για χρόνια ήταν και αποκλειστικά το μέσο με το οποίο μπορούσαν να εκφραστούν (ας είμαι συγκεκριμένος, φωτογραφίζοντας: Ζ. Hadid, R. Koolhaas, B. Tschumi, W. Prix). Τίποτε φυσικά δεν προεξοφλεί την αξία τους πόσο μάλλον αν το μέσο που χρησιμοποίησαν για να εκφράσουν τις ιδέες τους ήταν μακέτες, κείμενα, σχέδια ή πίνακες. Η κριτική μου λοιπόν δεν είναι αν το μέσο είναι θεμιτό (είναι σίγουρα διαδεδομένο) αλλά τι ακριβώς εκφράζει αυτό το μέσο, τι αναπαριστά και τι υποστήριξη έχει.
Η πολύ επιμελημένη επιστράτευση παρόμοιων λέξεων με αδιόρατες διαφορές στο κείμενο του Athens Nani (πχ η διαφορά του «σχολιάζω την πόλη» ή «σχολιάζω το βλέμμα μου πάνω στην πόλη») και η (εικονοκλαστική) παρότρυνση να εγκαταλείψουμε για λίγο τις «καθαρές εικόνες» (μισοκλείνοντας τα μάτια) με αποκοιμίζει με μια γλυκιά ζαλάδα, όπου δεν διακρίνονται με σαφήνεια τα όρια των λέξεων και των εικόνων. Όπως κάνουν και οι πρωταγωνιστές στις ταινίες –κάθε φορά μάλιστα σε κρίσιμες στιγμές για την πλοκή, πριν το έγκλημα(!). Και ακριβώς τότε έρχεται η αλλαγή πλοκής, το απροσδόκητο, η αιχμαλωσία. Πράγματι, στο Athens Nani διαβάζω «η ψηφιακή εικονογραφία των Athens9 αιχμαλωτίζεται σε ερεθιστικά bijoux indiscrets». Εδώ είναι που η ταινία γίνεται ταινία μυστηρίου: Δεν ξέρω σε τι αναφέρεται ο (σίγουρα) πολυμαθής κριτικός, δεν πρόλαβα να δω ποιος είναι ο δράστης! Μπορεί να αναφέρεται στην ερωτική νουβέλα Les Bijoux Indiscrets (1748) του Denis Diderot (τη πρώτη του νουβέλα όπου σας αφήνω να δείτε σε τι αναφέρονται τα «κοσμήματα»), δίνοντας μια ερωτική τροπή στο Athens Nani. Όχι τόσο απρόβλεπτη παραπομπή (δεν λέω δικαιολογημένη) με την έννοια ότι η κτισμένη αρχιτεκτονική μπορεί στα μάτια κάποιων κριτικών να κάνει ομοιοκαταληξίες με τη λατρεία του αντικειμένου και η όλη λατρεία της εικόνας (είπαμε ακούμε ακόμα τις ιαχές των …εικονοκλαστών) αργά ή γρήγορα οδηγεί (και) σε ερωτικά επίπεδα (που χρησιμοποιούν κατά κόρον οι μιντιακοί στιλίστες και διαφημιστές του lifestyle). Ή μπορεί να αναφέρεται στον πίνακα Les Bijoux Indiscrets (1963, να πάλι η «χρυσή» δεκαετία) του ζωγράφου Rene Magritte (1898-1967). Πάντως όπως και στις κατασκοπευτικές ταινίες έχουμε χαθεί...
Αλλά η κριτική στο Athens Nani θίγει πράγματι και ένα καίριο ζήτημα: ότι οι Athens9 δεν έχουν ένα κοινό concept. Είναι ένα λογικό αίτημα με την εξής έννοια, ότι συνήθως έχουμε δύο περιπτώσεις: είτε ένας επιμελητής καλεί μια ομάδα από αρχιτέκτονες (θα μπορούσαμε ίσως να το επεκτείνουμε και σε περιπτώσεις ομαδικών εκθέσεων καλλιτεχνών) και θέτει εκείνος ένα κοινό θέμα είτε –και εδώ μάλλον μιλάμε για ιστορικές πρωτοπορίες του περασμένου αιώνα- συγκροτείται μια ομάδα κάτω από μια ονομασία. Στην τελευταία αυτή περίπτωση είτε όλοι μαζί παράγουν κάτι είτε συναντιόνται και ο καθένας διατηρεί την αυτονομία του και συνεχίζει την προσωπική παραγωγή έργου και ας «ανήκει» σε μια ομάδα. Τη διαδικασία αυτή αναλύει το δελτίο τύπου των Athens9 που φέρει και την ονομασία concept (δηλαδή το κοινό στοιχείο είναι το αντικείμενο μελέτης και ο συγχρονισμός σε μια ανοικτή διαδικασία και όχι να προκαταβάλουμε το αποτέλεσμα). Aν το μόνο «αποδεκτό» concept είναι μια «αναγνωρίσιμη θεωρητική πλατφόρμα» τότε η ερώτηση μου είναι αν μπορεί ποτέ 9 γραφεία να δουλεύουν κάτω από μια τέτοια πλατφόρμα, παράγοντας έργα/κτίρια/δημόσιους χώρους. Υπάρχει κάτι τέτοιο, είναι εφικτό; Εδώ αμφιβάλλω αν μπορεί ένας αρχιτέκτονας να εργαστεί κάτω από μια αναγνωρίσιμη θεωρητική πλατφόρμα. Η όλη επίκληση για ένα «συγκροτημένο αρχιτεκτονικό λόγο» με αφήνει πάρα πολύ σκεπτικό. Πάνω από όλα γιατί τέτοια θεωρητικά σχήματα ακόμα και αν υπάρχουν και ευδοκιμούν (πέρα από τα πανεπιστήμια) δεν είναι «εξεταστέα ύλη» όταν περάσουμε σε εκείνους που πράγματι αποφασίζουν και συμμετέχουν στο πώς η αρχιτεκτονική στην πόλη σχηματίζεται. Και αυτό το οποίο τελικά μετράει είναι η αποτελεσματικότητα. Πιστεύω δηλαδή ότι έχουμε πολύ δρόμο να διανύσουμε βελτιώνοντας τη σχεδίαση (ναι) κατανάλωσης, εμπορίου, lifestyle, μουσείων, μόδας και την ίδια στιγμή ας συζητάμε περί θεωρητικής πλατφόρμας –μόνο μη ξεχαστούμε στις συζητήσεις, στις αγκυλωμένες παρουσιάσεις έργων και στις συζητήσεις/μονολόγους σε ημερίδες…
Εδώ ο στόχος είναι ίδιος. Η μεθοδολογία είναι διαφορετική. Φρέσκια γιατί προέρχεται από το κάθε γραφείο χωριστά. Δεν έχει «στραμπουλιχτεί» στα χέρια ενός επιμελητή που πασχίζει να ετοιμάσει τον clean πρόλογο της έκδοσης και προσπαθεί να αποδείξει ότι διαθέτει μια ομάδα καλο-κουρδισμένη σαν ελβετικό ρολόι, διαθέσιμη για να υποστηρίξει το ένα επιχείρημα, να αποδείξει την εγκυρότητα και διορατικότητα του επιμελητή. Είναι πολλές φορές και το αίτημα των media: «πείτε μας το συμπέρασμα». Δεν υπήρχε μανιφέστο από την αρχή και δεν ήταν στις προθέσεις να γραφτεί ένα τεχνητό, βεβιασμένο μανιφέστο. Όχι, αισθάνομαι κάτι άλλο όντως μέλος τους: Συναντιέμαι με τα υπόλοιπα μέλη και είναι σαν να περπατώ σε όλα αυτά που υποτίθεται ότι «κρατώ αποστάσεις» -την «άξεστη» πραγματικότητα της Αθήνας, τα σύγχρονα αινίγματα της και την αλλοφροσύνη της. Ακριβώς μέσα στους Athens9 υπάρχει μια μικρογραφία της πραγματικής ελληνικής πόλης, η αλλοφροσύνη και το απρόβλεπτο 9 ομάδων που αποφάσισαν να εργαστούν για την πόλη όχι μέσα από ένα συμβόλαιο και ένα καθαρό πλάνο δράσης. Αποφάσισαν μάλιστα να ανοίξουν τον διάλογο (και εδώ το κείμενο Γ. Τζιρτζιλάκη είναι σαφώς πολύτιμο) και να δείξουν (κάτι ιδιαίτερα σπάνιο σε μια εποχή κλειστών διαδικασιών), την εξέλιξη ενός θέματος ανοικτή στο κοινό. Εδώ το προσωρινό concept είναι ένα (τι ευτύχημα στα αυτιά κάποιων!): ότι η κριτική για τις αρχιτεκτονικές προτάσεις είναι ευπρόσδεκτη και ο Γ. Τζιρτζιλάκης έδωσε ένα από τα πρώτα βροντερά παρόν!
Θεωρούμε ότι το συγκεκριμένο κείμενο του Γ. Τζιρτζιλάκη αποτελεί μία πρώτη επιτυχία του Athens9. Μετά από πολύ καιρό εμφανίζεται σε μία εφημερίδα ένα άρθρο αρχιτεκτονικής κριτικής (και όχι απλά παρουσίασης). Διαπιστώνουμε όμως ορισμένες παρανοήσεις στους στόχους και την περιγραφή της ταυτότητας μας. Δεν θα αναφερθούμε στην έλλειψη concept και στον τονισμό της επικοινωνιακής διάστασης γιατί έχει ήδη καλυφθεί από τους παραπάνω. Θα τονίσουμε και εμείς, όπως και οι Μ+Μ, ότι ουδέποτε προβάλαμε τη θέση ΝΑΝΙ: «νέοι αρχιτέκτονες = νέες ιδέες». Σε κανένα σημείο του blog δεν γράφουμε ότι είμαστε «νέοι αρχιτέκτονες», επειδή κάτι τέτοιο απλά δεν επιβεβαιώνεται από τα βιογραφικά μας. Το αν κάποιοι μας χαρακτηρίζουν ακόμη ως «νέους» οφείλεται ίσως στο ότι ελάχιστα ενδιαφέροντα πράγματα προκαλούνται για την πόλη από τους περισσότερους –νεώτερους και μη- συναδέλφους που σταδιακά εγκλωβίζονται στον επαγγελματισμό.
Κατά τα άλλα θα μπορούσαμε να προσυπογράψουμε τα όσα επισημαίνει για τη σύγχρονη Αθήνα ο Γιώργος. Θα προσθέταμε όμως και κάτι ακόμη. Ότι για να επιτευχθεί η «επανίδρυση της εγχώριας μητροπολιτικής αρχιτεκτονικής», που όλοι προσδοκούμε, χρειάζεται να ξεφύγουμε από δύο αγκυλώσεις:
Η πρώτη αφορά την εμμονή με την «άξεστη πραγματικότητα, τα σύγχρονα αινίγματα και την αλλοφροσύνη της πόλης». Ο μύθος της άξεστης Αθήνας έχει παγιδεύσει τους έλληνες αρχιτέκτονες μιας ολόκληρης γενιάς στη λατρεία του ανώνυμου, του αυθαίρετου και του ημιτελούς. Έχει καθηλώσει ορισμένα από τα καλύτερα μυαλά των τελευταίων είκοσι χρόνων στην α-νόητη καταγραφή και τον θαυμασμό πανωσηκωμάτων, ηλιακών θερμοσιφώνων και κεραιών τηλεόρασης. Τους έχει οδηγήσει να μιλούν με θαυμασμό για τον «θρίαμβο της παραπολεοδομίας» και του «αυθαίρετου οικιστή» και τον «θάνατο του αρχιτέκτονα». Τους έχει οδηγήσει στην λατρεία του ασήμαντου και τον φόβο -όχι του νέου- αλλά του αυτονόητου.
Η δεύτερη έχει να κάνει με τη νοσταλγία των πολεοδομικών ουτοπιών του 1960. Παρά τη γοητεία που ασκούν σε όλους μας οι συγκεκριμένες προτάσεις, είναι καιρός να ομολογήσουμε ότι, σήμερα, έξω από τον χώρο μιας αρχιτεκτονικής σχολής, όλες αυτές οι ωραίες ασκήσεις ουτοπίας ουδεμία αξία έχουν.
Μήπως έχει έλθει η στιγμή, Γιώργο, απλά να γυρίσουμε σελίδα;
Σίγουρα δεν αποτελούν συνεκτικό concept ορισμένες «νεφελώδεις έννοιες» όπως η «πρωτοτυπία» και οι «νέες ιδέες». Μήπως όμως κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών, στην εμμονή μας με την αναζήτηση ευφάνταστων «εννοιακών αποφάσεων», δεν συνειδητοποιήσαμε το προφανές: Ότι κανείς μας δεν έχει να προτείνει κάτι για την πόλη; Ότι η ίδια η πόλη και οι πολίτες της αντιμετωπίζουν τους έλληνες αρχιτέκτονες ως μια προβληματική μειονότητα ημιμαθών; Και ότι -ακόμη πιο τραγικό- κανείς δεν προτείνει για την πόλη τίποτα, τη στιγμή που η πόλη είναι ώριμη να το ζητήσει;
Το Athens9 ξεκινάει από αυτό ακριβώς το σημείο.
Μήπως ο Γιώργος και η Στέλλα έχουν τριπλάσια comments απόλους τους Α9 μαζί;
Mήπως πρέπει o Γιώργος και η Στέλλα να επανέλθουν δριμύτεροι με πρόταση ή νέα κριτική;
mipws o giorgos ine i stella? mipos parasxolithikate mazi tous?
Μπα, δεν νομίζω ότι παρα-ασχολήθηκαν. Προθέρμανση κάνανε. Είναι να μην αρχίσουν…
Στέλλα φύγε.
Η Αθήνα , οι 9 νάνοι και η κακιά μάγισσα.
Παντού υπάρχει ένας μύθος...
ήρεμα παίδες, τι πάθατε. Μη χάνετε τα μυαλά σας. Το γαμημένο concept δεν είναι κάποιο γιγάντιο αχώνευτο στραγάλι. Μερικά project άλλωστε κινούνται σ' αυτήν την κατεύθυνση (deca, αίσωπος ecc) Μπορεί νάναι και κάτι ευέλικτο ή "χαλαρό", όπως επαναλαμβάνουν πολλοί τελευταία. Ο αγγελιδάκης, οι mplusm και οι deltarchi ανοίγουν μια ερεθιστική συζήτηση απαιτήσεων (από τις λίγες) ενώ η kostica δεν κατάλαβε τίποτε, η καημένη.
ήρεμα παίδες, τι πάθατε. Μη χάνετε τα μυαλά σας. Το γαμημένο concept δεν είναι κάποιο γιγάντιο αχώνευτο στραγάλι. Μερικά project άλλωστε κινούνται σ' αυτήν την κατεύθυνση (deca, αίσωπος ecc) Μπορεί νάναι και κάτι ευέλικτο ή "χαλαρό", όπως επαναλαμβάνουν πολλοί τελευταία. Ο αγγελιδάκης, οι mplusm και οι deltarchi ανοίγουν μια ερεθιστική συζήτηση απαιτήσεων (από τις λίγες) ενώ η kostica δεν κατάλαβε τίποτε, η καημένη.
Για τους κυνηγούς των concept ήδη, όπως σημειώνει ο παραπάνω ανώνυμος, υπάρχει μια γενικότερη άποψη - ανάλυση για ορισμένα φαινόμενα της πόλης που αποτελεί εφαλτήριο για κάποια από τα 9 projects. Οπότε κάποια concepts σχηματίζονται και το πιθανό είναι να εμφανιστούν 9 concepts, δύσκολο να βρεθεί το ένα του Γιώργου. Αλλά μετά δεν λύθηκαν τα προβλήματα, όχι τόσο εύκολα. Πρέπει να δούμε τα βασικά. Μήπως περιμένουν οι κριτικοί να γεννηθούν τα concepts με τη ψευδαίσθηση ότι μόνο επί concepts ή μόνο με concepts επιτυγχάνεται κριτική; Έγινε ποτέ μια τέτοια αναγωγή και δεν το καταλάβαμε; Το να έχεις concept αρκεί; Πόσοι σήμερα έχουν, και είναι ένα concepts καλό, εφαρμόσιμο, κοινότυπο, προφανές είτε αφελές; Όλα απαντούν σε κάποιες ανάγκες. Mπορεί κάποιος να γράψει ένα Phd για αυτές τις ανάγκες και δεν χρειάζεται να είναι ο αρχιτέκτονας ο ίδιος. Συνταγές δεν υπάρχουν, αλλιώτικα όλοι θα μάθαιναν για concepts στις σχολές και θα παίρνανε δεκάρια για το καλύτερο concept. Άσε που το τι είναι καλύτερο concept είναι μια άλλη μακρά ιστορία. Ακόμα και αν παρασημοφορήσεις και αποδείξεις το καλύτερο concept, το project που θα έχει προκύψει θα είναι καλό ή για τα μπάζα; Έτερον εκάτερον. Multiple choice, το concept αφορά την πόλη γενικά και τις τάσεις ανάπτυξης της ή το concept αφορά τη συγκεκριμένη λειτουργία που διάλεξες ή το concept αφορά τον τρόπο που σχετίζεσαι με το διπλανό κτίριο ή το concept αφορά τον τρόπο που χρησιμοποιείς τα υλικά; Δες και την επεξεργασία του Αγγελιδάκη που πάει να κάνει ένα σχολείο αλλά το βλέπει με έναν conceptual τρόπο.
Είμαι η Στέλλα Αντωνίου και έχουμε συστηθεί …(πιο πάνω)
Αγαπητοί συνάδελφοι ,
Μου αρέσει που δίπλα από τα κείμενα σας βάζετε και τις φωτογραφίες σας…
Δύο πράγματα μπορεί να συμβαίνουν:
Ή είστε ωραίοι (και δεν το ξέρουμε…) ή φαντάζεστε τις συνεντεύξεις που θα δώσετε στο μέλλον στα κανάλια…. Όταν γίνει αυτό να φωνάξετε και τον κύριο Καλατράβα.
Τελικά το life style της αρχιτεκτονικής με το βλάχο πελάτη απέναντι σας είναι σημαντικό!
Αν βάλεις και τα γυαλάκια μάλιστα κύριε angelidakis τότε σίγουρα θα ψαρώσει και θα σου αναθέσει τη βίλα του στα «Πετάρια Αχαΐας.»
Οι αντιδράσεις των αρχιτεκτόνων μου θυμίζουν λίγο από τους διάλογους Ελληνικών ταινιών που ποτέ δεν κατάφεραν να πάνε στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης.
Το τι τελικά μπινελίκια άκουσα που είπα πιο πάνω τη γνώμη μου για το blog σας δεν λέγεται….μόνο που δεν μου είπατε θα «φωνάξω τη μαμά μου»…..ειδικά ο κύριος Angelo Plessas (..που από ότι βλέπω στη φωτογραφία του αδικείτε ….δεν έπρεπε να γίνει αρχιτέκτονας αλλά μοντέλο) με έκανε να φοβηθώ πολύ!
Παρακολουθώ το έργο σας και περιμένω να δω πότε θα μιλήσετε για αρχιτεκτονική?
Παρακολουθώ το blog και το μόνο που βλέπω είναι κάποιους άρτια εκπαιδευμένους στους υπολογιστές και στις τρισδιάστατες φαντασιώσεις….
Εσείς κύριε Angelo Plessas είστε πολύ «μπάνικος» τύπος και μου αρέσετε πολύ»….
Ραντεβού με κυρίες κάποιας ηλικίας , από επαρχία , χωρίς υποχρεώσεις κάνετε?
Παρακαλώ ενημερώστε με σύντομα….εκτός αν η φωτογραφία σας είναι τρίκ ή την έχετε κλέψει από κάποιο τόσο σαγηνευτικό άντρα. Θα περιμένω….να βρεθούμε να ανταλλάξουμε γνώμες για την αρχιτεκτονική και για τις «κουμπότρυπες»
Ευχαριστώ πολύ
Στέλλα Αντωνίου
lowuhf@hotmail.com
Κυριε Τζιρτζιλακη γραψατε ολοκληρο κατεβατο για το Athens9, ενα link δεν θα εβλαπτε να βαζατε για αυτο εδω το blog ωστε και ο κοσμος να το δει και να κρινει απο μονος του!
fuge stella... stella krataw maxairi...
Μου φαίνεται ότι μετά από αυτό άρχισα να νοσταλγώ την παλιά καλή Στέλλα. Η καινούρια μου είναι κάπως βαρετή.
apo outopies, allo tipote...
tipota na ertoume sta isa mas...
ektos vevaia to spa tou filipidi pou mas ta spaei....
Post a Comment