χείμαρρος (ο) {χειμάρρ-ου / ων} 1. ορμητικό ρεύμα νερού που σχηματίζεται από μεγάλη νεροποντή ή από το λειώσιμο του χιονιού και διαρκεί λίγο: το ρέμα με τη νεροποντή μετατράπηκε σε ορμητικό ~ 2. (συνεκδ.) το μέρος από το οποίο περνάει ή όπου συνήθ. σχηματίζεται αυτό το ρεύμα νερού: στον ~, το μέρος είναι βατό ΣΥΝ, κοίτη 3. (μτφ.) οτιδήποτε χαρακτηρίζεται από μεγάλη ορμή και όγκο ή πλήθος: ~ λέξεων / δακρύων / οργής.
[ΕΤΥΜ. αρχ. χείμαρρος / χειμάρρους - χείμα (βλ. λ. χειμώνας) + -ρρους / -ρροος - ρους, πβ. κ. κατά-ρρους].
Γ. Μπαμπινιώτη (1998), Λεξικό της νέας ελληνικής γλώσσας, Αθήνα: Κέντρο Λεξικολογίας.
Ρωμαϊκή γέφυρα στον Ιλισό εμπρός από το Στάδιο (Stuart-Revett 1751-1753)
Ποιοι είναι οι χείμαρροι της Αττικής;
«Το δυτικόν και μεγαλύτερον τμήμα της πεδιάδος διαρρέει ο Κηφισός ποταμός πηγάζων από της Πάρνηθος και εκβάλλων εις τον Φαληρικόν κόλπον, ενώ το ανατολικόν τμήμα διασχίζει ο Ιλισός, ο οποίος, εκκινών από τα υπωρείας του Υμηττού, παραρρέει τον Αρδηττόν και διά της μεταξύ των λόφων του Μουσείου και της Σικελίας σχηματιζόμενης μικράς κοιλάδος χύνεται και αυτός εις τον Κηφισόν.
Και οι δύο ποταμοί, τόσον ο Κηφισός όσον και ο Ιλισός, είναι χείμαρροι, αποτελούντες εις εποχήν ανομβρίας μικρά ρυάκια, ενώ μετά καταρρακτώδεις βροχάς αποκτούν καταστρεπτικήν δύναμιν, παρασύροντας χώματα και λίθους και πλημμυρίζοντας τας εκατέρωθεν αυτών εκτάσεις, ιδίως κατά το χαμηλότερον μέρος της πεδιάδος, το προς την θάλασσαν. Αμφότεροι, μέχρι προ ολίγων ετών, ότε η κοίτη αυτών διηυθετήθη ή και, εις πολλά σημεία, εκαλύφθη, παρουσίαζον την αυτήν ακριβώς εικόνα ως και κατά την αρχαιότητα.»
Ι. Τραυλού (1960), Πολεοδομική εξέλιξις των Αθηνών, Αθήνα: Καπόν, σ.6.
«Το δυτικόν και μεγαλύτερον τμήμα της πεδιάδος διαρρέει ο Κηφισός ποταμός πηγάζων από της Πάρνηθος και εκβάλλων εις τον Φαληρικόν κόλπον, ενώ το ανατολικόν τμήμα διασχίζει ο Ιλισός, ο οποίος, εκκινών από τα υπωρείας του Υμηττού, παραρρέει τον Αρδηττόν και διά της μεταξύ των λόφων του Μουσείου και της Σικελίας σχηματιζόμενης μικράς κοιλάδος χύνεται και αυτός εις τον Κηφισόν.
Και οι δύο ποταμοί, τόσον ο Κηφισός όσον και ο Ιλισός, είναι χείμαρροι, αποτελούντες εις εποχήν ανομβρίας μικρά ρυάκια, ενώ μετά καταρρακτώδεις βροχάς αποκτούν καταστρεπτικήν δύναμιν, παρασύροντας χώματα και λίθους και πλημμυρίζοντας τας εκατέρωθεν αυτών εκτάσεις, ιδίως κατά το χαμηλότερον μέρος της πεδιάδος, το προς την θάλασσαν. Αμφότεροι, μέχρι προ ολίγων ετών, ότε η κοίτη αυτών διηυθετήθη ή και, εις πολλά σημεία, εκαλύφθη, παρουσίαζον την αυτήν ακριβώς εικόνα ως και κατά την αρχαιότητα.»
Ι. Τραυλού (1960), Πολεοδομική εξέλιξις των Αθηνών, Αθήνα: Καπόν, σ.6.
Γιατί μετατράπηκαν σε υπονόμους;
«Η πρόχειρος εγκατάστασις των προσφύγων, κατά τα αμέσως μετά το 1922 έτη, είχεν επιδεινώσει εις μέγαν βαθμόν την κατάστασιν της πόλεως από πάσης απόψεως, κυρίως δε ως προς την καθαριότητα και υγιεινήν. Χωρίς υπονόμους και, μάλιστα, χωρίς κεντρικόν αποχετευτικόν αγωγόν, και με το πρωτόγονον κάρρο διά την αποκομιδήν των απορριμάτων, ήτο αδύνατον να τηρηθή καθαριότης εις την επαυξηθείσαν διά των προσφυγικών συνοικισμών έκτασιν της πόλεως και να προστατευθή η υγεία των κατοίκων. Τα γύρω των συνοικιών ρεύματα … και αυτός ο Ιλισσός, εις τον οποίον απέρρεον, με τας ακαθαρσίας που επερρίπτοντο εις αυτά από τους περιοίκους και με τα νερά που ελίμναζον εις τους λάκκους της κοίτης των, αποτελούν εστίας, όχι μόνον δυσοσμίας, αλλά και εκτροφής κουνουπιών, που μετέδιδον ελονοσίαν και άλλας ασθένειας.»
«… ο Σπύρος Πάτσης, τείνων εις οριστική λύσιν του προβλήματος της αποχέτευσης της πρωτευούσης, εκάλεσε το 1929 τον Ιταλόν καθηγητήν της υδραυλικής Γκαουντενάντσιο Φαντόλι, εις τον οποίον ανέθεσε την σχετική προμελέτην. Διά ταύτης ο Φαντόλι ετάχθη υπέρ μέσης λύσεως ως προς το ακολουθητέον σύστημα. Συγκεκριμένως, εφήρμοσε παντορροϊκόν δια την δυτική πλευράν της πόλεως –την λεκάνην του Κηφισσού- και χωριστικόν δια την λεκάνην του Ιλισσού, με απορροήν αμφοτέρων εις τον Σαρωνικόν. Ως προς δε την εκβολή του κεντρικού αποχετευτικού αγωγού των ακαθάρτων, υπέδειξε το νοτιώτατον άκρον της Πειραϊκής χερσονήσου.»
Κώστα Η. Μπίρη (1966), Αι Αθήναι, Αθήνα: Μέλισσα, σ. 299-300.
Πότε καλύφθηκαν;
«Η αποφασισθείσα απλή διευθέτησις του Ιλισσού δεν επρόκειτο ν’ απαλλάξη τας Αθήνας από την φοβεράν εκείνην εστίαν δυσοσμίας και νοσηρότητος, αφού εις την ασκεπή κοίτην του θα εξηκολουθήσουν να εκβάλλουν αι υπόνομοι ολοκλήρου της ανατολικής πλευράς της πόλεως. Η κυβέρνησις Μεταξά, λοιπόν, ικανοποιούσα γενικήν απαίτησιν της καλύψεως του, ενέκρινε προς τούτο την χορήγησιν υπό της Εθνικής Τραπέζης εις την Διοίκησιν Πρωτευούσης δανείου 40.000.000 δραχμών, δια την αντιμετώπισην των επί πλέον απαιτηθησομένων δαπανών. Κατέστη ούτω δυνατή η σωληνωτή παροχέτευσις του, από μεν του Σχολείου Χωροφυλακής μέχρι της οδού Παπαδιαμαντοπούλου με απλούν αγωγόν και, από του σημείου εκείνου μέχρι του Σταδίου με δίδυμον. Υπ’ αυτήν την μορφήν το έργον αφεώρα, βεβαίως, μόνον την συλλογήν και αποχέτευσιν των ομβρίων νερών. Συγχρόνως εμελετήθησαν και κατεσκευάσθησαν εκατέρωθεν αυτού υπόνομοι ακαθάρτων δια την εξυπηρέτησιν εκείνης της πλευράς της πόλεως.»
Κώστα Η. Μπίρη (1966), Αι Αθήναι, Αθήνα: Μέλισσα, σ. 326.
Μπορεί να αποκτήσει η Αττική ξανά χείμαρρους;
Αποκτά ούτως ή άλλως μετά από κάθε νεροποντή...
Κάθε φορά που οι ελληνικές πόλεις βρίσκονται σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης (όπως άλλωστε συμβαίνει και αυτές τις ημέρες) αποκαλύπτεται ο περιορισμένος βαθμός κατανόησης των ιδιαιτεροτήτων του φυσικού περιβάλλοντος. Οι κύριοι λόγοι εξαφάνισης των αθηναϊκών χειμάρρων πρέπει να αναζητηθούν σε λάθη σχεδιασμού των δικτύων αποχέτευσης και κυκλοφορίας. Για την εξέλιξη αυτής της μελέτης θα χρειαστεί να κάνουμε δύο παραδοχές, οι οποίες θεωρούμε ότι είναι πολύ πιθανόν να επαληθευτούν κατά τη διάρκεια του 21ου αιώνα:
α) ότι είναι εφικτή μια νέα αντιμετώπιση του αποχετευτικού δικτύου της πόλης και
β) ότι η πόλη της Αθήνας υιοθετεί μια διαφορετική, περισσότερο επιθετική, πολιτική απέναντι στο αυτοκίνητο.
Με βάση αυτές τις δύο παραδοχές θα εξετάσουμε τις δυνατότητες που προσφέρει η αποκατάσταση της κοίτης του Ιλισού για την εξέλιξη του δημόσιου χώρου της πόλης. Θα θεωρήσουμε λοιπόν:
- ότι στην ανατολική Αθήνα ξανακυλάει ο Ιλισός,
- ότι κατά μήκος του Ιλισού δημιουργείται ένα νέο δίκτυο κίνησης πεζών από τον Υμηττό μέχρι το Φάληρο,
- ότι αποκαθίσταται η σύνδεση των απομονωμένων, σήμερα, υπολειμμάτων του Αττικού τοπίου, όπως ο Υμηττός, το Γουδί, ο Εθνικός κήπος κοκ έως το Φάληρο,
- ότι δημιουργούνται νέα μικρής κλίμακας δημόσια κτήρια κατά μήκος της κοίτης του Ιλισού, τα οποία αξιοποιούν τις υψομετρικές διαφορές του ανάγλυφου της Αττικής.
4 comments:
Τελικά μου φαίνεται ότι τα ωραιότερα πράγματα μπορούν να γίνουν όταν αρχίσεις να ψάχνεις και λίγο στους βόθρους... :D Από όλα τα project που παρουσιάζονται στο site, το συγκεκριμένο μου φαίνεται το πιο ενδιαφέρον, και το μόνο που δουλεύει πραγματικά σε κλίμακα πόλης ή μητρόπολης ή όπως θέλετε πέστε το.
Με εκείνο το πρώτο βραβείο για το Ελληνικό έχετε καμία ιδέα τί έγινε; Έχω σταματήσει να το παρακολουθώ.
Συγχαρητήρια, καλό ξεκίνημα και καλή συνέχεια!
Ιδέα:
Από τη μία, υπάρχει το πρώην Αεροδρόμιο του Ελληνικού, το οποίο θα στηνόταν σε πάρκο (με οτιδήποτε αυτό σημαίνει) ακριβώς πάνω στη λογική σας. Επιπλέον, υπάρχει η Εθνική (λέγεται και Λεωφόρος Κηφισού, κάπως παράδοξα, σαν να λέμε Πατησίων ή Αλεξάνδρας). Τα πράγματα αυτά είναι tabula rasa.
Από την άλλη υπάρχουν: το παλιό εργοστάσιο της ΙΖΟΛΑ στις Τζιτζιφιές και η κοίτη του Ιλισσού λίγο παραδίπλα, δύο βήματα από τη θάλασσα. Επιπλέον, η Φωκίωνος Νέγρη, που είναι μπαζωμένο ρέμα. Εκεί πάνω έχουν επενδυθεί με το χρόνο πολλά πράγματα, και μάλιστα πολύ διαφορετικά μεταξύ τους. Εκει πέρα τί κάνουμε;
Είναι υπέροχο το πώς όλα αυτά "κουμπώνουν" μεταξύ τους.
Ευχαριστούμε για τα ενθαρρυντικά σου σχόλια.
Το δίκτυο χειμάρρων και ρεμάτων αποτελεί ένα από τα πιο ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του φυσικού τοπίου της Αττικής. Η έκταση του καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος του λεκανοπεδίου και η δομή του είναι ιδιαίτερα σύνθετη. Όσο πλησιάζει προς τον Σαρωνικό ξεχωρίζουν οι σημαντικότεροι κλάδοι του δικτύου που είναι ο Κηφισός και ο Ιλισός. Πλησιέστερα στους λόφους της Αττικής μπορούμε επίσης να διακρίνουμε τον Κυκλοβόρο (το ρέμα της Φωκίωνος Νέγρη που αναφέρεις) ή τον Ηριδανό. Οι χείμαρροι του Ελληνικού μάλλον έχουν μικρή έκταση καθώς στο σημείο αυτό ο Υμηττός βρίσκεται πολύ κοντά στη θάλασσα. Σκοπεύουμε πάντως στη συνέχεια να εστιάσουμε στο τμήμα εκείνο του δικτύου που αφορά τον Ιλισό και τα ρέματα του. Η επιλογή αυτή, βέβαια, έχει γίνει τελείως υποκειμενικά.
Προφανώς και θεωρούμε εξαιρετικά ενδιαφέρουσα τη βραβευμένη μελέτη για το Ελληνικό. Από όσο γνωρίζουμε τον περασμένο Ιούνιο ανακοινώθηκε η ανάθεση του master plan στους DZo. Το γεγονός πάντως ότι οι τελευταίοι δεν γράφουν τίποτα σχετικό στο νέο site τους δεν αποτελεί αισιόδοξο μήνυμα. Θεωρούμε όμως περισσότερο σημαντικό για την Αθήνα το μέλλον του Πάρκου στο Γουδί. Υπάρχει μάλιστα σχετική μελέτη του ΕΜΠ (υπεύθυνος Γ. Πολύζος) η οποία προβλέπει την αποκατάσταση της κοίτης του Ιλισού στο σύνολο της έκτασης που διέρχεται από την περιοχή του πάρκου.
Αγαπητοί συνάδελφοι ,
Ονομάζομαι Στέλλα Αντωνίου και είμαι αρχιτέκτων που ζω και εργάζομαι στα Χανιά.
Αναφέρω το όνομά μου γιατί θέλω να είμαι δίκαιη.
Θεωρώ την προσπάθεια σας διαφημιστική εκστρατεία των γραφείων σας με βιτρίνα το διάλογο.
Ανοίξατε μια ενότητα αρχιτεκτονικής που θα μπορούσε να είναι πραγματικά πολύ καλή αλλά εσείς στην ουσία ψάχνετε κοινό και οπαδούς.
Πλασάρετε τα έργα σας , τις σκέψεις σας και διεκδικείτε τι??
Κάποιος ή κάποια συνάδελφος κάπου αναφέρει ότι athens 9 ….ξαδέρφια των New York 5 και μάλλον δεν έχει άδικο.
Η κίνηση αυτή (για όσους γνωρίζουν ή έχουν σπουδάσει στην Αμερική) δεν αποτελεί παρά μια αντιγραφή κάποιων αρχιτεκτόνων στην Αμερική (USA) που έκαναν το ίδιο στο παρελθόν.
Αυτό δεν είναι κακό …… αλλά να γίνει έντιμα και σωστά.
Μπορεί πολλοί από εμάς να ζούμε στην επαρχεία και να μην έχουμε τις ίδιες φιλοδοξίες αλλά τουλάχιστον προσπαθούμε να είμαστε τίμιοι έστω και με μικρές αδειούλες.
Αν κάνω λάθος ζητώ συγνώμη από εσάς και τους αναγνώστες του site σας , αλλά νομίζω ότι οι σκέψεις μου είναι σωστές και για το λόγο αυτό γράφω το όνομά μου και το email μου.
Θα παρακαλέσω πολύ να αποσυρθούν τα έργα ,τα τηλέφωνα και ότι άλλο διαφημιστικό και των 9 , ώστε να μπούμε σε αυτό το διάλογο ισότιμα.
Ευχαριστώ πολύ
Στέλλα Αντωνίου
lowuhf@hotmail.com
Post a Comment