Το σχολείο που αλλάζει.

Μέρες τώρα προσπαθώ να σκεφτώ ποιο θα μπορούσε να είναι το επόμενο βήμα στην σχετικά γραμμική εξέλιξη αυτής της μελέτης. ΟΙ αναλύσεις και οι σκόρπιες σκέψεις αλλά και οι αρκετές πληροφορίες που μάζεψα στα προηγούμενα πόστ, δείχνουν με διάφορους τρόπους πόσο εξαιρετικά πολύπλοκο είναι το θέμα της εκπαίδευσης και πόσο πολύπλοκη αλλά και εφήμερη είναι η σχέση της εκπαίδευσης με τον χώρο στον οποίο λαμβάνει χώρα. Έλαβα και υπόψη μου τα σχόλια του Spanker, αν και δεν είμαι σίγουρος ότι η λύση είναι ένα έπιπλο η ακόμα και ένα κτίριο. Έχω αρκετές ιδέες για το πώς θα μπορούσε να γίνει ένα ενδιαφέρον θρανίο, αλλά μάλλον δεν θα είχε ουδεμία σχέση με την τεχνολογία γιατί το πιο πιθανό είναι το θρανίο του μέλλοντος να είναι το laptop των $100, το οποίο το μόνο που θα χρειάζεται θα είναι μερικοί καναπέδες τυπου starbucks, και γιαυτό το δικό μου θρανίο θα μείνει για λίγο ακόμα πίσω από σκέψεις. Ξαναδιαβάζοντας όμως τα προηγούμενα πόστ σκεπτόμουν εδώ και μέρες ότι για να μπορεί ένα σχολείο να μαθαίνει, πρέπει καταρχήν να μπορεί να αλλάζει. Σήμερα ανεβάζω μερικά πολύ απλά σκίτσα στα οποία διάδρομοι γίνονται δωμάτια, μετά μεγαλύτερες αίθουσες μετά ξανά διάδρομοι και μετά ένας συνεχόμενα μεταβατικός χώρος.

Spanker said:

Αίσωπος
Ένα από τα λίγα θέματα που παρουσιάζει ισορροπία ανάμεσα στον αρχιτεκτονικό λόγο και την αρχιτεκτονική έκφραση. Από πολύ νωρίς μας παρουσίασε ένα συγκεκριμένο project με συγκεκριμένη προγραμματική ανάλυση και δομή. Από το επίπεδο της παρουσίασης μένει η απορία τί ακόμα θα μας παρουσιάσει ο Αίσωπος δεδομένου ότι έχει σχεδόν εξαντληθεί η παρουσίαση. Καλύτερα φωτορεαλιστικά;
Υπάρχουν ερωτήματα σε σχέση με τις βασικές παραδοχές: Γιατί είναι καλύτερο να μένει κανείς σε ένα ψηλό κτίριο (θα μπορούσε να εφαρμοστεί και σε πιο κεντρικές περιοχές); Γιατί η εφήμερη κατοίκηση επιλέγεται ως το κύριο πρόγραμμα της πρότασης; Θα συνεχίσουν τα Εφήμερα Όρια να αποτελούν θετική πολεοδομική επέμβαση για τα κτίρια που μελλοντικά θα κτιστούν από πίσω τους; Η κουλτούρα του αυτοκινήτου θα μπορούσε να συσχετιστεί με την κατακόρυφη ανάπτυξη;
Μήπως η αλληλεπίδραση καταναλωτή και εφήμερου κατοίκου -παρότι ανατρεπτική- ξεπερνά, κατά πολύ, τις σημερινές ανοχές και τα σημερινά άγχη περί εγκληματικότητας;


Αγγελιδάκης
Συνήθως οι αρχιτέκτονες ξεκινούν από το κέλυφος, εδώ ο Αγγελιδάκης πήγε να μας προτείνει το ανάποδο που είναι πολύ ενδιαφέρον –να ξεκινήσει από το θρανίο- αλλά το εγκατέλειψε…
Γιατί το θρανίο θα πρέπει να προορίζεται πάντα για ένα μαθητή, θα μπορούσε να αναζητηθεί μια άλλη οργάνωση, πιο συλλογική, που να αποθαρρύνει το ατομικό; Υπάρχει χώρος αναζήτησης για το «έπιπλο»…
Μετά ο Αγγελιδάκης σωστά εισήγαγε τη σημασία/ρόλο της τεχνολογίας….
Αλλά που βρίσκεται τώρα; Μοιάζει χαμένος… Πρέπει να κάτσει να σχεδιάσει ένα «έπιπλο» – όχι αναγκαστικά ένα θρανίο…. Ένα «έπιπλο» που να ενσωματώνει την τεχνολογία…

ΒLP
Καλή η σχέση προγράμματος και στάθμευσης, αλλά θέλει περισσότερη επεξεργασία…Πώς γίνεται η κίνηση του αυτοκινήτου; Τι είδους χρήσεις θα υπήρχαν από κάτω – ποια προγράμματα συνδιαλέγονται με το αυτοκίνητο, πως αλλάζουν από την συνύπαρξη αυτή; Γιατί αυτό είναι ενδιαφέρον;
Η τομή πώς λειτουργεί, επαναλαμβάνεται σε πολλά επίπεδα; Πώς είναι το κέλυφος του σταθμού, ενημερώνεται από την τομή; Το αυτοκίνητο αναδεικνύεται από το σχεδιασμό; ή πρόκειται για «διακοσμημένο κέλυφος»;
Ενδιαφέρουσα η διαδικασία «επιβράδυνσης» του πεζού: πώς συμβαίνει; είναι σκηνογραφημένη;
Πολλά ερωτήματα, πολλές υποσχέσεις, για μια από τις πιο ενδιαφέρουσες προγραμματικά προτάσεις… η ελάχιστη δουλειά που έχει γίνει έως τώρα δεν την υποστηρίζει…

Buerger - Katsota
Ιδιαίτερα όμορφη γραφιστικά πρόταση, αλλά εσωστρεφής, σε κάποιο βαθμό, αντιεπικοινωνιακή, θα έπρεπε να εξηγεί σε ποια κτίρια αναφέρονται (συγκεκριμένα) - εκτός και αν πρόκειται για την αρχή μιας τυπολογικής ανάλυσης η οποία όμως προϋποθέτει αυστηρότητα.
Εν τέλει, ποιος είναι ο στόχος;
Δεν σας ενδιαφέρει η εικόνα-μορφή σε σχέση με την κάτοψη; Τα περισσότερα ψηλά κτίρια στην Αθήνα είναι προβληματικές μορφές, ανεπιτυχείς αντιγραφές ξένων προτύπων, χωρίς διερεύνηση των σχέσεων των διαφορετικών τμημάτων του ψηλού κτιρίου.
Ενδιαφέρουσα και η αναφορά στο «negative space» – αλλά ποια η σχέση του με τα ψηλά κτίρια;
Το τελευταίο post δείχνει έλλειψη στόχου, που πάτε; Αποτελεί ένα γενικόλογο προβληματισμό για την αστική διάχυση (sprawl) τη στιγμή που τα προηγούμενα posts έδειχναν μια συγκεκριμένη κατεύθυνση…

Deca
Μια από τις πιο εργατικές ομάδες αφοσιωμένες στη διαδικασία του blog…αλλά σε σχέση με το αρχικό post έχει χαθεί κάθε εστίαση στον αρχικό στόχο (το πράσινο στην Αθήνα)… κρίμα, ίσως πρέπει να το ξανασκεφθείτε…
Ίσως το θέμα του πρασίνου να μην μπορεί να οδηγήσει μακριά…αλλά θα άξιζε μια πιο συστηματική ενασχόληση…
Το πιο εύστοχο σημείο –ίσως ένα σημείο αφετηρίας- θα ήταν το ακόλουθο απόσπασμα της 31/10/06: «Περνάμε δίπλα στον Κεραμεικό χωρίς να τον δούμε; Η ανηφόρα του Λυκαβηττού μας αποτρέπει; Τα νεκροταφεία μας ανατριχιάζουν; Το παρκάκι της γειτονιάς φαίνεται μίζερο; Το Πεδίον του Άρεως είναι τρομακτικό μετά τις 21:00; Η Αποστόλου Παύλου παραείναι πολυσύχναστη τις Κυριακές; Τι είδους παρεμβάσεις λοιπόν θα μπορούσαν να λάβουν υπόψη τέτοιους παράγοντες και να συμβάλλουν στην αλλαγή της οπτικής μας απέναντι σε ήδη υπάρχοντες χώρους;»
Απαντήστε σε αυτά και μην επαναπαύεστε στην ικανότητά σας να μπορείτε να αναφερθείτε σε παν επιστητό…
Υπάρχει μια πληθώρα αναφορών σε επιστημονικά δεδομένα (μια μόδα που ούτως ή άλλως βρίσκεται στα τελευταία της, με συστηματικές και εκτεταμένες αναλύσεις, διαγράμματα (που επιχειρούν να προσδώσουν επιστημονικότητα άρα και το απυρόβλητο σε μια αρχιτεκτονική πρόταση), στατιστικά στοιχεία για ζητήματα πολύ αποστασιοποιημένα από το αρχιτεκτονικό έργο).
Σε κάθε περίπτωση αν αυτός είναι ο δρόμος που έχετε επιλέξει ξεκαθαρίστε τη μεθοδολογία και τους στόχους. Αυτή τη στιγμή μοιάζουν όλα να παίζουν...

DeltArCHI
Ενδιαφέρουσα η δυναμική διάσταση των χειμάρρων…Πώς μπορεί ένας νέος δημόσιος χώρος να συσχετιστεί με τον εφήμερο, έντονο, βίαιο χαρακτήρα του χειμάρρου;
Το παράδειγμα του Scarpa δεν μπορεί να εφαρμοστεί εδώ: στην Αθήνα μιλάμε για ένα τοπίο που μεταλλάσσεται βίαια και απρόβλεπτα.
Πιθανώς θα πρέπει να σχεδιαστούν οι δημόσιοι χώροι με εναλλακτικές λογικές –όχι ως μια ακόμη πλατεία: ως υπόγειοι ή υποθαλάσσιοι χώροι, χωρίς αυτό να σημαίνει την εκδίωξη του αυτοκινήτου: η τομή είναι καθοριστική.
Η ανάδυση-επανεμφάνιση ενός χαμένου φυσικού τοπίου θα μπορούσε να θέσει το ζήτημα και το διάλογο με μια νέα τεχνητή φύση: διάλογος μεταξύ ορμητικού νερού και στάσιμου, μια αρχιτεκτονική βράχων.
Η βάση της πρότασης για τη δημιουργία ενός δικτύου σύνδεσης των ελευθέρων χώρων της πόλης μέσω της ανάδυσης του χειμάρρου μοιάζει ουτοπική (καθώς το αυτοκίνητο μοιάζει να μην μπορεί να περιοριστεί στην Αθήνα)…. Η σημειακή υλοποίηση της πρότασης θα είχε την ίδια βαρύτητα;
Είναι όμως η ώρα της σχεδιαστικής πρότασης, όχι άλλη ανάλυση….

Δοξιάδης+
Η βάση της πρότασης –η εκδίωξη του αυτοκινήτου από την Αθήνα- είναι ουτοπική, και όχι αναγκαστικά ενδιαφέρουσα μια και πιστεύουμε στις ανατρεπτικές σχέσεις του αυτοκινήτου με την πόλη. Αλλά, σε κάθε περίπτωση, αξίζει όλη αυτή η προσπάθεια για την δικαιολόγηση κάποιων πεζοδρομήσεων στην πόλη;
Και εδώ, όπως και στους Deca, έχουμε μια πληθώρα αναλύσεων και διαγραμμάτων, που προϋποθέτει χρόνο και αφοσίωση στη διαδικασία του blog, που επιχειρούν να αποδείξουν το προφανές: «πως το κέντρο της Αθήνας δεν διαθέτει τις δομές εκείνες που θα του επέτρεπαν να λειτουργεί συνολικά σαν σύστημα σε επίπεδο πεζών».
Πρέπει να διευκρινισθεί εάν θα κινηθείτε στο πλαίσιο μιας εγκυκλοπαιδικής τεκμηρίωσης ή θα προτείνετε ένα project.
Το post θα μπορούσε να είναι λιγότερο συστηματικό, «αξιωματικό» και, εν τέλει, διδακτικό, χαλαρώστε λίγο…

klmf
Η ομάδα παρουσιάζει μεγάλη ευχέρεια στη μετάφραση των concepts σε αρχιτεκτονικές προτάσεις, η μόνη πρόταση που επιχειρεί να συνδιαλεχθεί με την «βρώμικη», άναρχη, πολυπολιτισμική Αθήνα. Παράλληλα εισάγονται και άλλες πολύ ευρείες έννοιες –δημοκρατία, αναρχία, ουτοπία- και περισσότερα του ενός προγράμματα –μνημείο δημοκρατίας, τοτέμ /ναός όλων των θρησκειών- που είναι αδύνατον να αντιμετωπιστούν από μόνα τους…
Χρειάζεται ένα σενάριο σε σχέση με αυτές τις έννοιες, και το σενάριο θα είναι τόσο πιο ενδιαφέρον όσο πιο ανατρεπτικές είναι οι παραδοχές του…
Πιο συγκεκριμένα λοιπόν…

mplusm
Ενδιαφέρουσα η επιδίωξη του σχεδιασμού μιας τεχνητής φύσης –που συνδιαλέγεται με το αττικό τοπίο- και το βελτιώνει ή το «θεραπεύει»- αλλά και η δυνατότητα αντιμετώπισης της αρχιτεκτονικής των σύγχρονων χώρων ευεξίας με έναν μη glamorous τρόπο (χωρίς την στήριξη εφέ αλλά με την επεξεργασία χωρικών ποιοτήτων: ποιες είναι αυτές; έχουν σχέση με τον λόφο;).
Η χωροθέτηση είναι προκλητική καθώς αναδυόμενος από την πόλη κανείς αφήνεται σε μια βελτιωτική, ατομικά «θεραπευτική» διαδικασία, σε μια (οπτική;) σχέση με την πόλη που άφησε πίσω του.
Σε ποιον απευθύνεται το spa; Σε μια οικονομική ελίτ ή εισάγει ένα νέο δημόσιο τουριστικό προορισμό;
Είναι προφανές ότι υπάρχει σοβαρό έλλειμμα χρόνου εργασίας… Αναμένουμε…

Σημείο αναφοράς 3 - Το φαινόμενο της τραμπάλας ( the equilibrium of fear)

"This is the way of the world; people can spend hours crafting a sand-castle, putting all the windows in the right place, making sure the little turrets are the same height and the paths and garden out front are completely even... and then it takes some nib-nob about 10 seconds to crush it all into a pile of waste. The urge to create is strong; but the urge to lay havoc and waste is even stronger. "
from "wikipedia" the encyclopedia that anyone can vandalize

DEMOCRACY UNDER CONSTRUCTION or DESTRUCTION


Ο δυτικός πολιτισμός μέσω της επιστήμης και της τεχνολογίας προσπαθεί να ανακατασκευάσει τον κόσμο δημιουργώντας ένα ελεγχόμενο τεχνητό περιβάλλον στο οποίο να μπορεί να ζήσει με ασφάλεια χωρίς απρόβλεπτες καταστάσεις. Σε ένα τέτοιο κόσμο κάθε αστάθμητος παράγοντας προκαλεί το φόβο και αντιμετωπίζεται σαν κάτι ενεπιθύμητο και παράλογο, ενώ μπορεί να είναι απολύτως φυσικό όπως η γέννηση ή ο θάνατος ενός ανθρώπου, η μια φυσική καταστροφή.
Σε ένα ελεγχόμενο σύνολο, η ιδέα της διαφορετικότητας υπάρχει μέσα απο το πρίσμα της σταδιακής περιθωριοποίησης, ισοπέδωσης - εξομοίωσης οποιουδήποτε ξένου στοιχείου το οποίο δεν ασπάζεται την ηθική, συναισθηματική , θρησκευτική , πολιτισμική οπτική της πλειοψηφίας. Οτιδήποτε προκαλεί φόβο πρέπει να κατακτηθεί , αλλιώς να καταστραφεί άρα κάθε αντιδραστική στάση στη διαδικασία αφομοίωσης - υποταγής αντιμετωπίζεται σαν εχθρική και διώκεται ώστε να επανέρθει η τάξη του συνόλου.

ΑΝΑΦΟΡΕΣ

1. Hλίας Ψυχογιός Δημόσιαι Συναθροίσεις (Αθήνα 1979). Ο πατέρας των ελληνικών ΜΑΤ αναλύει, ως υπαρχηγός της Αστυνομίας Πόλεων πλέον, τις "σωστές" τακτικές για τη βίαιη διάλυση "οχλοκρατικών συναθροίσεων". Ειδικό κεφάλαιο αφιερωμένο στα δακρυγόνα, που παρουσιάζονται σαν το ιδεώδες μέσο χάρη στο οποίο "η αριθμητική υπεροχή του πλήθους δεν αποτελεί πλέον θέμα δια την Αστυνομίαν".
πηγή el.wikipedia.org για τον όρο "δακρυγόνο"



2. Σύμφωνα με τον Δημήτρη Δημητράκο, καθηγητή Πολιτικής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. "Η σύγχρονη ανοιχτή κοινωνία μπορεί να ανεχθεί τους εχθρούς της αν δεν είναι οπλισμένοι, αν δεν απειλούν τους θεσμούς και την ίδια την υπόσταση της ανοιχτής κοινωνίας. H αρχή της ανεκτικότητας γεννήθηκε στη Δυτική Ευρώπη την εποχή των θρησκευτικών πολέμων του 16ου αιώνα. H ιδέα αυτή, την οποία προέβαλε ο γάλλος φιλόσοφος Montaigne, είχε ακριβώς αυτό το νόημα: να τιθασευθεί ο θρησκευτικός φανατισμός για να διατηρηθεί ο ανθρωπισμός, δηλαδή ο πολιτισμός και η πολιτική ενότητα του κράτους."
το ΒΗΜΑ, 09/11/2003 , Σελ.: B47 Κωδικός άρθρου: B14011B471 ID: 258926


3. " Η Ελληνική Αστυνομία με τη σημερινή της μορφή δημιουργήθηκε το 1984, με τη συγχώνευση της Χωροφυλακής και της Αστυνομίας Πόλεων (νόμος 1481/1-10-1984, ΦΕΚ Α΄ - 152). Σύμφωνα με το νόμο 2800/2000, είναι Σώμα Ασφάλειας και έχει ως αποστολή:
την εξασφάλιση της δημόσιας ειρήνης και ευταξίας και της απρόσκοπτης κοινωνικής διαβίωσης των πολιτών, που περιλαμβάνει την άσκηση της αστυνομίας γενικής αστυνόμευσης και τροχαίας.
την πρόληψη και καταστολή του εγκλήματος και την προστασία του Κράτους και του δημοκρατικού πολιτεύματος, στα πλαίσια της συνταγματικής τάξης, που περιλαμβάνει την άσκηση της αστυνομίας δημόσιας και κρατικής ασφάλειας.
Η Ελληνική Αστυνομία συγκροτείται από Κεντρικές και Περιφερειακές υπηρεσίες. Το Αρχηγείο της Ελληνικής Αστυνομίας αποτελεί την προϊστάμενη αρχή των υπηρεσιών αυτών. Το έργο του συνίσταται στη μέριμνα για την εκπλήρωση της αποστολής του Σώματος, στα πλαίσια της πολιτικής του Υπουργείου Δημόσιας Τάξης. Για το σκοπό αυτό προγραμματίζει, κατευθύνει, παρακολουθεί και ελέγχει τη δράση των Υπηρεσιών του και εξασφαλίζει τις αναγκαίες προϋποθέσεις για την άσκηση των αρμοδιοτήτων τους.
Η Ελληνική Αστυνομία, πάντα κοντά στον πολίτη, ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις της εποχής μας, με αναβαθμισμένη εκπαίδευση, με σύγχρονη αντιεγκληματική πολιτική, με αξιοποίηση των επιτευγμάτων της επιστήμης και της τεχνολογίας, αλλά και με διεθνή αστυνομική συνεργασία."
http://www.ydt.gr/main/Section.jsp?SectionID=732


4. Πώς υπονομεύθηκε η δημοκρατία
Αγαπητέ Κύριε,
Το φαινόμενο θεμελιώθηκε κυρίως την εποχή της δικτατορίας, όταν παράνομα και αντισυνταγματικά κάποιοι αξιωματικοί κατέλαβαν την εξουσία και κατέλυσαν το δημοκρατικό μας πολίτευμα. Διάφοροι ευαίσθητοι πολίτες, ανταποκρινόμενοι στο ακροτελεύτιο άρθρο του Συντάγματος, που δίνει το δικαίωμα και επιβάλλει ως υποχρέωση στον καθένα μας να υπερασπισθεί τη δημοκρατία με κάθε μέσο (ακόμη και με τη βία) και να αποκαταστήσει τη συνταγματική νομιμότητα, προσπάθησαν με βόμβες, με πράξεις δολιοφθοράς, με γενικά παράνομη (για το καθεστώς) δραστηριότητα να αντισταθούν στους δικτάτορες για να τους ανατρέψουν. Ετσι βαθμιαία η παρανομία επεκτάθηκε και στην καθημερινή μας ζωή, στις κάθε είδους συναλλαγές μας, στην ατομική συμπεριφορά μας. Πολλοί θεώρησαν ότι πετώντας την αναμμένη γόπα του τσιγάρου τους στον δρόμο κάνουν αντίσταση, επειδή ο Παττακός είχε απειλήσει με κυρώσεις αυτή την ανεύθυνη πράξη (μία από τις αιτίες πυρκαϊάς των δασών μας).
Ετσι η παρανομία ταυτίσθηκε βαθμιαία με την αντίσταση κατά της χούντας και κατά του κράτους, και όταν αποκαταστάθηκε η δημοκρατία θεωρήθηκε πια δημοκρατική κατάκτηση.
ΕΝΑΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΣ ΝΕΟΣ
και για την αντιγραφή ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΑΡΙΝΟΣ
ΤΟ ΒΗΜΑ, 15/12/1996 , Σελ.: A16
Κωδικός άρθρου: B12407A162
ID: 3589

Σε άσκηση σε δευτεροετείς φοιτητές αρχιτεκτονικής σχολής στην Αμερική το ζητούμενο είναι να συγκεντρώσουν εικόνες που κατά τη γνώμη τους απεικονίζουν την έννοια της ασφάλειας. Όλοι, εκτός από μία κοπέλα από την Ισπανία, φέρνουν εικόνες με φράχτες, κάγκελα, λυκόσκυλα, αστυνομία κτλ .
Μία Ισπανίδα φοιτήτρια μόνο φέρνει την εικόνα μιας εγκύου γυναίκας.

Royksopp- Remind me clip

Μετά την άσφαλτο_Stitching Athens

photo by Alfredo Brillembourg. courtesy URBAN THINK TANK CARACAS

INFORMAL CITY PROJECTS

source_Cities, Architecture and Society, la Biennale di Venezia, Marsilio, September 2006

Immersion

Μέχρι αυτό το σημείο κινηθήκαμε ανιχνευτικά, αναζητώντας εργαλεία, παράγοντες που θα καθορίσουν την πορεία μας, παραμέτρους, οπτικές, στοιχεία της αθηναϊκής πραγματικότητας και των ευρύτερων δεδομένων.
Θέλουμε πλέον να διατυπώσουμε την πρότασή μας, τους στόχους και τη στρατηγική μας.

Θα επιχειρήσουμε μια αισθητηριακή προσέγγιση στο θέμα του πρασίνου προτείνοντας συγκεκριμένες επεμβάσεις που απευθύνονται σε σύγχρονα δεδομένα της αστικής εμπειρίας με σκοπό την αναβάθμιση της ποιότητας ζωής.
Με ποιά κριτήρια όμως ορίζεται η ποιότητα ζωής;
Διεθνείς Οικονομικοί Οργανισμοί (The World Bank, OECD, IMF) μετρούν το βιοτικό επίπεδο με γνώμονα στοιχεία πάνω στην παραγωγή και κατανάλωση αγαθών όπως για παράδειγμα τον αριθμό ψυγείων ή συνδέσεων internet κατά κεφαλή.

Εμείς εξετάζουμε την ποιότητα ζωής στην πόλη μέσα από ερεθίσματα και παράγοντες που επηρεάζουν τον τρόπο που βιώνουμε το αστικό περιβάλλον γύρω μας. Σ'αυτή την προσπάθεια έχουμε ανάγκη από όργανα μέτρησης, αισθητήρες που να σφυγμομετρούν την πόλη. Στοιχεία όπως τα παρακάτω κινητοποιούν την αισθητηριακή μας αντίληψη για την Αθήνα.


Πυκνότητα Οι απογραφές πληθυσμού (ανά δεκαετία), ατόμων/ κατοικία, δήμο κτλ. αδυνατούν σήμερα να παρακολουθήσουν τις μαζικές ή ατομικές μετακινήσεις στις πόλεις. Το Μ.Ι.Τ στο SENSEable City Laboratory ήδη αναπτύσσει την ιδέα της χαρτογράφησης σε πραγματικό χρόνο της πληθυσμιακής πυκνότητας στην πόλη μέσα από τα στίγματα των κινητών τηλεφώνων. Μπορούμε πλέον να δούμε την πυκνότητα όχι σαν στατικό δεδομένο, αλλά σε 4 διαστάσεις με τις κινήσεις, τις συγκεντρώσεις και τις ροές των ατόμων.
Θερμοκρασίες Η υπερθέρμανση της Αθήνας καθιστά την καθημερινή πραγματικότητα, ιδιαίτερα στο κέντρο, ολοένα δυσκολότερη. Το Εθνικό Αστεροσκοπείο έχει εγκατεστημμένα όργανα θερμομέτρησης σε κομβικά σημεία της Αθήνας για καθημερινή παρατήρηση των διακυμάνσεων, των καυσώνων, των σημείων κορύφωσης θερμοκρασιών, των θερμονησίδων.


Οι πλημμύρες πλήττουν με περιοδικότητα 2-4 ετών περίπου το 1/3 της επιφάνειας του λεκανοπεδίου, ενώ τα αντιπλημμυρικά έργα προσανατολίζονται σε λύσεις κλειστών αγωγών περιορισμένης παροχετευτικότητας. Στην Αθήνα πέφτει με τη βροχή περίπου μισός τόνος νερό /τ.μ κάθε χρόνο και υπολογίζεται ότι αυτό το νούμερο θ'αυξηθεί. Σε μια πόλη διάστικτη από φυσικούς αγωγούς ( ποτάμια, ρέματα, χειμάρρους) μπορούμε εύκολα να φανταστούμε τη διαχείριση κι αξιοποίηση αυτής της ποσότητας νερού. Επιπλέον, εφαρμογές GPS υπολογισμού ροών υδάτων σε σχέση με τοπογραφικά δεδομένα επιτρέπουν σήμερα την αντιμετώπιση του νερού σαν δυναμικό στοιχείο της αστικής γεωγραφίας.
Η ρύπανση αποτελεί αναμφίβολα το πρωτεύον ζήτημα σε ότι αφορά τους περιβαλλοντικούς κινδύνους παγκοσμίως κι ένα από τα κυριότερα προβλήματα της Αθήνας. Τα πανεπιστήμια, τα επιστημονικά ινστιτούτα και το ΥΠΕΧΩΔΕ διαθέτουν τόσο όργανα μέτρησης και σταθμούς σε ολόκληρη την Ελλάδα όσο και λεπτομερή δεδομένα για τους ρύπους, τις εκπομπές αερίων και co2, το νέφος και τις κινήσεις του (από μετεωρολογικούς αισθητήρες ποιότητας αέρα, ταινίες- μέθοδος φασματομετρίας διαφορικής απορρόφησης). Όλα αυτά είναι ένα πλήθος πληροφορίας που διατίθεται προς αξιοποίηση.
Θόρυβος Το 60% του πληθυσμού της Αθήνας και του Πειραιά κατοικεί σε περιοχές με υψηλές στάθμες οδικού θορύβου. Συνήθως οι μετρήσεις στις αστικές μελέτες αφορούν μόνο την ένταση ήχου (2 δίκτυα 24ωρης παρακολούθησης θορύβου στα Σπάτα και την Αττική Οδό). Υπάρχουν ωστόσο πολύ εξελιγμένα όργανα συλλογής κι ανάλυσης άλλων ιδιοτήτων του ήχου (συχνότητες, χροιές, ανακλάσεις, απορρόφηση, απομόνωση πηγών) προερχόμενα από τη μουσική βιομηχανία. Η δουλειά καλλιτεχνών πάνω στη σχέση της μουσικής με τον ήχο της πόλης δίνει ήδη μια άλλη ανάγνωση της αστικής ακουστικής εμπειρίας.

Θα μπορούσε κανείς να σκεφτεί άλλα τέτοια ερεθίσματα;

Στο προηγούμενο entry αναφερθήκαμε στην υπερθέρμανση του πλανήτη, σενάρια, εικασίες αλλά και χειροπιαστές συνέπειες στην εμφάνιση ακραίων καιρικών φαινομένων και σημαντικών επιδράσεων στα οικοσυστήματα.
Όλα τα παραπάνω φαινόμενα χαρακτηρίζονται από αβεβαιότητα, είναι δυναμικά, εξελίσσονται στο χώρο και το χρόνο, μεταλλάσσονται και μεταλλάσσουν διαρκώς το περιβάλλον ζωής των Αθηναίων.
Δεν υπάρχουν ασφαλείς μέθοδοι πρόβλεψης. Νέα μέσα και τεχνικές όμως παρέχουν τη δυνατότητα να παρατηρούμε και να καταγράφουμε τα φαινόμενα τη στιγμή που συμβαίνουν. Η μετεωρολογία αναπτύσσει τεχνολογίες αιχμής που αναλύουν κι αναπαριστούν κλιματικά φαινόμενα συγχρόνως με την εμφάνισή τους. Το χρηματιστήριο βασίζεται ακριβώς στην αυτόματη ενημέρωση κι αναβάθμιση των δεδομένων.
Η "τακτική" παραγωγής πρασίνου στην Ελλάδα, από την άλλη, βασίζεται σ'ένα αφηρημένο κι αναποτελεσματικό "φυτεύω=βελτιώνω" κι οι χρόνοι ανάμεσα στη σύλληψη ενός έργου και την υλοποίησή του το θέτουν εκτός πραγματικότητας κι επικαιρότητας. (Αναφέρουμε τη σκέψη για Μητροπολιτικό πάρκο στο Γουδή που εκκρεμεί ως διάλογος από το 1977 εως σήμερα με μια σειρά ανεφάρμοστων ρυθμιστικών σχεδίων και διεκδικήσεις κατά καιρούς από τα Ολυμπιακά Ακίνητα, το Στρατό, το γήπεδο του Παναθηναϊκού και την Εκκλησία).

Οι παρεμβάσεις μας πάνω σε δυναμικές κι απρόβλεπτες καταστάσεις στοχεύουν στην άμεση αντίδραση σε πληροφορίες που παράγονται κι αναλύονται σε πραγματικό χρόνο. Συλλέκτες πληροφοριών, ανιχνευτές σκορπισμένοι μέσα στην πόλη τροφοδοτούν μια ασταθή βάση δεδομένων, φορτώνονται σ' ένα δυναμικό interface και παράγουν μια μεταλλασσόμενη χαρτογράφηση του λεκανοπεδίου Αττικής. Στα επόμενα entries θα κατασκευάσουμε ομοιώματα τέτοιων χαρτογραφήσεων και θα πειραματιστούμε με ευέλικτες, μεταβλητές παρεμβάσεις και ιδέες που απαντούν σε νέες ανάγκες ποιοτήτων ζωής. Οραματιζόμαστε ένα σχεδιασμό που βασίζεται πάνω σε δεδομένα ρευστά, είναι άρα οργανικός, κινείται σε διάφορες κλίμακες: σημειακή, τοπική, αστική, με αρχιτεκτονικές προτάσεις για πράσινο έτοιμες ν'αναδιπλωθούν, εξαπλωθούν, συρρικνωθούν, φουσκώσουν, βυθιστούν, παγώσουν, αποσυντεθούν, ανθίσουν, ξεραθούν, ταξιδέψουν, μεταλλαχθούν.

Η αρχιτεκτονική ερμηνεία του χειμάρρου: Σκέψεις και σημειώσεις

Σε αυτό το post θα παραθέσουμε ορισμένες από τις σημειώσεις μας σχετικά με τις δυνατότητες σχεδιασμού που προσφέρει η ανάδυση ενός καλυμμένου ρέματος στην επιφάνεια της πόλης. Έχουμε από την αρχή τονίσει ότι η κύρια ιδιαιτερότητα της Αθήνας, σε σχέση με τις περισσότερες ευρωπαϊκές πόλεις που διαθέτουν ποτάμια, είναι η ύπαρξη ενός σύνθετου δικτύου χειμάρρων. Βασική διαφορά του χειμάρρου από το ποτάμι είναι η έντονη μεταβολή του στον χρόνο. Πριν από μερικές εβδομάδες είχαμε προσδιορίσει τους δύο βασικούς στόχους της μελέτης μας: η πρώτη είναι η αποκατάσταση των χώρων της κοίτης του Ιλισού ως ενός «νέου δικτύου δημόσιων χώρων» ενώ η δεύτερη αφορά το ενδιαφέρον μας για μια «αρχιτεκτονική ερμηνεία του χειμάρρου». Θα σταθούμε σήμερα κυρίως στο δεύτερο ζήτημα παραθέτοντας στοιχεία από την αρχιτεκτονική βιβλιογραφία αλλά και τις εμπειρίες ορισμένων πόλεων.

1. Carlo Scarpa, Fondazione Querini-Stampalia, Βενετία, 1961-1963

Το πιο γνωστό παράδειγμα αρχιτεκτονικού έργου το οποίο έχει αφομοιώσει στο σχεδιασμό του ένα δυναμικό σύστημα μεταβολής των υδάτων δεν είναι άλλο από το Querini Stampalia του Carlo Scarpa. Το εσωτερικό ενός βενετσιάνικου palazzo μεταβάλλεται τις ώρες της βενετσιάνικης πλημμυρίδας όταν το νερό εισρέει στο κτήριο και γεμίζει τα περιμετρικά μικρά κανάλια γύρω από τους τοίχους του ισογείου. Το κτήριο έχει διαμορφωθεί με τρόπο τέτοιο ώστε να αλληλεπιδρά με το νερό και να αναδεικνύει το φυσικό φαινόμενο της πλημμυρίδας. Η Βενετία είναι μία πόλη εντελώς επίπεδη όπου η μεταβολή της στάθμης του νερού για ελάχιστα μέτρα προσφέρει τη δυνατότητα μιας τελείως διαφορετικής αντίληψης του χώρου και βέβαια γεννάει και πάρα πολλά προβλήματα. Τι θα γινόταν άραγε αν η ίδια ιδέα εφαρμοζόταν σε έναν χώρο όπου η μεταβολή της στάθμης του νερού θα ήταν πολύ πιο έντονη; Αν αντί για μικρά κανάλια υπήρχαν ολόκληρα δωμάτια διαμορφωμένα με τρόπο τέτοιο ώστε να μπορούν να πλημμυρίσουν;

2. Jože Plečnik, Tromostovje (Οι τρεις γέφυρες), Λουμπλιάνα, 1929

Αναζητώντας παραδείγματα διαμόρφωσης παραποτάμιων χώρων σε διαφορετικά επίπεδα σταθήκαμε στην Λουμπλιάνα. Η Λουμπλιάνα είναι μια πόλη που οφείλει την αρχιτεκτονική της ταυτότητα σε έναν άνθρωπο, τον Jože Plečnik. Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά έργα του Plečnik είναι το Tromostovje. Πρόκειται για μια σύνθεση τριών γεφυρών κάτω από τις οποίες βρίσκεται –στο επίπεδο του ποταμού- μια ψαραγορά. Παρόμοια ιδέα ακολούθησε πολύ πιο πρόσφατα -στη γνωστή του πρόταση για έναν εκθεσιακό χώρο αφιερωμένο στον Michelangelo Pistoletto- ο Χρήστος Παπούλιας. Ο Παπούλιας πρότεινε έναν νέο τύπο μουσείου –τα Αστικά Δωμάτια όπως τα ονομάζει- σε μια ενδιάμεση στάθμη ανάμεσα στην πόλη και το ποτάμι. Πρόκειται για έναν εκθεσιακό χώρο, αλλά ταυτόχρονα και για ένα δημόσιο πέρασμα, άρρηκτα ενσωματωμένο στην ιδιόμορφη αστική σκηνογραφία του Plečnik.

3. Χρήστος Παπούλιας, Αστικά δωμάτια, Λουμπλιάνα, 1995

Η Λουμπλιάνα μας προσφέρει ορισμένες ιδέες για την αξιοποίηση της κοίτης του ποταμού ως δημόσιου χώρου σε διαφορετικές στάθμες. Στη συγκεκριμένη, βέβαια, πόλη το ποτάμι δεν πλημμυρίζει. Είναι όμως η πλημμύρα η μόνη δυνατότητα μεταβολής του δημόσιου χώρου ενός ποταμού; Τα τελευταία χρόνια σε αρκετές ευρωπαϊκές πόλεις έχουν εμφανιστεί ορισμένες ιδιαίτερα τολμηρές ιδέες εφήμερης μεταβολής του δημόσιου χαρακτήρα παραποτάμιων χώρων. Πολλές μάλιστα από αυτές έχουν συναντήσει και μεγάλη επιτυχία. Θα αναφερθούμε εδώ στο «Paris-Plage», την τεχνητή παραλία που φτιάχνεται κάθε καλοκαίρι στον Σηκουάνα μεταφέροντας τρεις χιλιάδες τόνους άμμου ή στην Badeschiff, την πισίνα που εγκαθίσταται στον ποταμό Spree του Βερολίνου και δημιουργεί κάθε καλοκαίρι έναν σημαντικό δημόσιο χώρο της πόλης.

4. Badeschiff, πισίνα στον ποταμό Spree στο Βερολίνο, 2006

Τα ποτάμια, λοιπόν, των ευρωπαϊκών πόλεων εξελίσσονται σε βασικούς υποδοχείς ευρηματικών εφήμερων εγκαταστάσεων, οι οποίες μεταβάλλουν θεαματικά τη δημόσια ζωή της πόλης κατά τους θερινούς μήνες. Συνειρμικά, ίσως, σε αυτό το σημείο μας ήλθε στο μυαλό και η θαυμάσια παλιά πρόταση του Ηλία Ζέγγελη για την οργάνωση ενός θαλάσσιου πάρκου αναψυχής στο Αργοστόλι. Ο κόλπος του Κούταβου διαμορφωνόταν ως μία θαλάσσια πλατεία όπου τα περιμετρικά κτήρια υποστήριζαν ένα σύνολο δραστηριοτήτων αναψυχής. Όχι στο έδαφος, αλλά μέσα στο νερό.

5. OMA / Ηλίας Ζέγγελης, Ηλίας Βενέρης, Σταύρος Αλιφέρης, Μελέτη για τον κόλπο του Κούταβου, Αργοστόλι, 1985

Ολοκληρώνοντας αυτό το post των σκόρπιων σκέψεων προσδιορίζουμε δύο δυνατότητες δυναμικής μεταβολής των δημόσιων χώρων γύρω από έναν χείμαρρο: Η πρώτη αφορά το ίδιο το φαινόμενο της πλημμύρας και τη δυνατότητα ενσωμάτωσης του στον σχεδιασμό μέσα από τη διαμόρφωση χώρων ειδικά μελετημένων ώστε να μπορούν ανώδυνα να πλημμυρίσουν. Η δεύτερη αφορά την προγραμματική οργάνωση του χώρου ειδικά κατά τις ημέρες ξηρασίας όταν η επιφάνεια του δημόσιου χώρου αυξάνεται σημαντικά και προσφέρει τη δυνατότητα φιλοξενίας εφήμερων εγκαταστάσεων.