Immersion

Μέχρι αυτό το σημείο κινηθήκαμε ανιχνευτικά, αναζητώντας εργαλεία, παράγοντες που θα καθορίσουν την πορεία μας, παραμέτρους, οπτικές, στοιχεία της αθηναϊκής πραγματικότητας και των ευρύτερων δεδομένων.
Θέλουμε πλέον να διατυπώσουμε την πρότασή μας, τους στόχους και τη στρατηγική μας.

Θα επιχειρήσουμε μια αισθητηριακή προσέγγιση στο θέμα του πρασίνου προτείνοντας συγκεκριμένες επεμβάσεις που απευθύνονται σε σύγχρονα δεδομένα της αστικής εμπειρίας με σκοπό την αναβάθμιση της ποιότητας ζωής.
Με ποιά κριτήρια όμως ορίζεται η ποιότητα ζωής;
Διεθνείς Οικονομικοί Οργανισμοί (The World Bank, OECD, IMF) μετρούν το βιοτικό επίπεδο με γνώμονα στοιχεία πάνω στην παραγωγή και κατανάλωση αγαθών όπως για παράδειγμα τον αριθμό ψυγείων ή συνδέσεων internet κατά κεφαλή.

Εμείς εξετάζουμε την ποιότητα ζωής στην πόλη μέσα από ερεθίσματα και παράγοντες που επηρεάζουν τον τρόπο που βιώνουμε το αστικό περιβάλλον γύρω μας. Σ'αυτή την προσπάθεια έχουμε ανάγκη από όργανα μέτρησης, αισθητήρες που να σφυγμομετρούν την πόλη. Στοιχεία όπως τα παρακάτω κινητοποιούν την αισθητηριακή μας αντίληψη για την Αθήνα.


Πυκνότητα Οι απογραφές πληθυσμού (ανά δεκαετία), ατόμων/ κατοικία, δήμο κτλ. αδυνατούν σήμερα να παρακολουθήσουν τις μαζικές ή ατομικές μετακινήσεις στις πόλεις. Το Μ.Ι.Τ στο SENSEable City Laboratory ήδη αναπτύσσει την ιδέα της χαρτογράφησης σε πραγματικό χρόνο της πληθυσμιακής πυκνότητας στην πόλη μέσα από τα στίγματα των κινητών τηλεφώνων. Μπορούμε πλέον να δούμε την πυκνότητα όχι σαν στατικό δεδομένο, αλλά σε 4 διαστάσεις με τις κινήσεις, τις συγκεντρώσεις και τις ροές των ατόμων.
Θερμοκρασίες Η υπερθέρμανση της Αθήνας καθιστά την καθημερινή πραγματικότητα, ιδιαίτερα στο κέντρο, ολοένα δυσκολότερη. Το Εθνικό Αστεροσκοπείο έχει εγκατεστημμένα όργανα θερμομέτρησης σε κομβικά σημεία της Αθήνας για καθημερινή παρατήρηση των διακυμάνσεων, των καυσώνων, των σημείων κορύφωσης θερμοκρασιών, των θερμονησίδων.


Οι πλημμύρες πλήττουν με περιοδικότητα 2-4 ετών περίπου το 1/3 της επιφάνειας του λεκανοπεδίου, ενώ τα αντιπλημμυρικά έργα προσανατολίζονται σε λύσεις κλειστών αγωγών περιορισμένης παροχετευτικότητας. Στην Αθήνα πέφτει με τη βροχή περίπου μισός τόνος νερό /τ.μ κάθε χρόνο και υπολογίζεται ότι αυτό το νούμερο θ'αυξηθεί. Σε μια πόλη διάστικτη από φυσικούς αγωγούς ( ποτάμια, ρέματα, χειμάρρους) μπορούμε εύκολα να φανταστούμε τη διαχείριση κι αξιοποίηση αυτής της ποσότητας νερού. Επιπλέον, εφαρμογές GPS υπολογισμού ροών υδάτων σε σχέση με τοπογραφικά δεδομένα επιτρέπουν σήμερα την αντιμετώπιση του νερού σαν δυναμικό στοιχείο της αστικής γεωγραφίας.
Η ρύπανση αποτελεί αναμφίβολα το πρωτεύον ζήτημα σε ότι αφορά τους περιβαλλοντικούς κινδύνους παγκοσμίως κι ένα από τα κυριότερα προβλήματα της Αθήνας. Τα πανεπιστήμια, τα επιστημονικά ινστιτούτα και το ΥΠΕΧΩΔΕ διαθέτουν τόσο όργανα μέτρησης και σταθμούς σε ολόκληρη την Ελλάδα όσο και λεπτομερή δεδομένα για τους ρύπους, τις εκπομπές αερίων και co2, το νέφος και τις κινήσεις του (από μετεωρολογικούς αισθητήρες ποιότητας αέρα, ταινίες- μέθοδος φασματομετρίας διαφορικής απορρόφησης). Όλα αυτά είναι ένα πλήθος πληροφορίας που διατίθεται προς αξιοποίηση.
Θόρυβος Το 60% του πληθυσμού της Αθήνας και του Πειραιά κατοικεί σε περιοχές με υψηλές στάθμες οδικού θορύβου. Συνήθως οι μετρήσεις στις αστικές μελέτες αφορούν μόνο την ένταση ήχου (2 δίκτυα 24ωρης παρακολούθησης θορύβου στα Σπάτα και την Αττική Οδό). Υπάρχουν ωστόσο πολύ εξελιγμένα όργανα συλλογής κι ανάλυσης άλλων ιδιοτήτων του ήχου (συχνότητες, χροιές, ανακλάσεις, απορρόφηση, απομόνωση πηγών) προερχόμενα από τη μουσική βιομηχανία. Η δουλειά καλλιτεχνών πάνω στη σχέση της μουσικής με τον ήχο της πόλης δίνει ήδη μια άλλη ανάγνωση της αστικής ακουστικής εμπειρίας.

Θα μπορούσε κανείς να σκεφτεί άλλα τέτοια ερεθίσματα;

Στο προηγούμενο entry αναφερθήκαμε στην υπερθέρμανση του πλανήτη, σενάρια, εικασίες αλλά και χειροπιαστές συνέπειες στην εμφάνιση ακραίων καιρικών φαινομένων και σημαντικών επιδράσεων στα οικοσυστήματα.
Όλα τα παραπάνω φαινόμενα χαρακτηρίζονται από αβεβαιότητα, είναι δυναμικά, εξελίσσονται στο χώρο και το χρόνο, μεταλλάσσονται και μεταλλάσσουν διαρκώς το περιβάλλον ζωής των Αθηναίων.
Δεν υπάρχουν ασφαλείς μέθοδοι πρόβλεψης. Νέα μέσα και τεχνικές όμως παρέχουν τη δυνατότητα να παρατηρούμε και να καταγράφουμε τα φαινόμενα τη στιγμή που συμβαίνουν. Η μετεωρολογία αναπτύσσει τεχνολογίες αιχμής που αναλύουν κι αναπαριστούν κλιματικά φαινόμενα συγχρόνως με την εμφάνισή τους. Το χρηματιστήριο βασίζεται ακριβώς στην αυτόματη ενημέρωση κι αναβάθμιση των δεδομένων.
Η "τακτική" παραγωγής πρασίνου στην Ελλάδα, από την άλλη, βασίζεται σ'ένα αφηρημένο κι αναποτελεσματικό "φυτεύω=βελτιώνω" κι οι χρόνοι ανάμεσα στη σύλληψη ενός έργου και την υλοποίησή του το θέτουν εκτός πραγματικότητας κι επικαιρότητας. (Αναφέρουμε τη σκέψη για Μητροπολιτικό πάρκο στο Γουδή που εκκρεμεί ως διάλογος από το 1977 εως σήμερα με μια σειρά ανεφάρμοστων ρυθμιστικών σχεδίων και διεκδικήσεις κατά καιρούς από τα Ολυμπιακά Ακίνητα, το Στρατό, το γήπεδο του Παναθηναϊκού και την Εκκλησία).

Οι παρεμβάσεις μας πάνω σε δυναμικές κι απρόβλεπτες καταστάσεις στοχεύουν στην άμεση αντίδραση σε πληροφορίες που παράγονται κι αναλύονται σε πραγματικό χρόνο. Συλλέκτες πληροφοριών, ανιχνευτές σκορπισμένοι μέσα στην πόλη τροφοδοτούν μια ασταθή βάση δεδομένων, φορτώνονται σ' ένα δυναμικό interface και παράγουν μια μεταλλασσόμενη χαρτογράφηση του λεκανοπεδίου Αττικής. Στα επόμενα entries θα κατασκευάσουμε ομοιώματα τέτοιων χαρτογραφήσεων και θα πειραματιστούμε με ευέλικτες, μεταβλητές παρεμβάσεις και ιδέες που απαντούν σε νέες ανάγκες ποιοτήτων ζωής. Οραματιζόμαστε ένα σχεδιασμό που βασίζεται πάνω σε δεδομένα ρευστά, είναι άρα οργανικός, κινείται σε διάφορες κλίμακες: σημειακή, τοπική, αστική, με αρχιτεκτονικές προτάσεις για πράσινο έτοιμες ν'αναδιπλωθούν, εξαπλωθούν, συρρικνωθούν, φουσκώσουν, βυθιστούν, παγώσουν, αποσυντεθούν, ανθίσουν, ξεραθούν, ταξιδέψουν, μεταλλαχθούν.